Bu çalışma, yaşlıların iştah durumları ile besin tüketimleri ve çeşitli antropometrik ölçümlerinin ilişkisinin değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmanın örneklemini yaş ortalamaları 72,0±6,17 yıl olan toplam 117 (43 erkek ve 74 kadın) yaşlı birey oluşturmaktadır. Katılımcıların demografik özellikleri ile beslenme alışkanlıklarına ilişkin sorular anket formu ile sorgulanmış olup, antropometik ölçümleri araştırmacılar tarafından tekniğine uygun şekilde alınmıştır. Besin tüketimlerinin değerlendirilebilmesi amacıyla 24 saatlik hatırlatma yöntemi; iştah durumlarının değerlendirilebilmesi için ise Kısa Beslenme Değerlendirme Anketi (SNAQ) tarama testi kullanılmıştır. Çalışmaya dahil edilen katılımcıların SNAQ toplam puanları 16,3±2,43 olup, puanı ≤14 (vücut ağırlığı kaybı riski) olanlar %23,1; >14 (vücut ağırlığı kaybı riski olmayanlar) olanlar ise %76,9’dur. Beden Kütle İndeksi (BKİ) ortalamaları >14 puan olanların, ≤14 puan olanlara göre BKİ ortalamaları (29,2±4,73; 27,4±4,79 kg/m2) daha yüksek; fakat fark istatistiksel olarak anlamlı değildir (p>0,05). SNAQ puanına göre çeşitli değişkenlerin korelasyonlarına bakıldığında ise antropometrik ölçümlerden bel çevresi, baldır çevresi ve üst orta kol çevresinin; enerji ve makro besin ögelerinden ise enerji, karbonhidrat ve yağın SNAQ puanı ile pozitif yönde ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkisinin olduğu görülmektedir (p<0,05). Posa tüketimlerine bakıldığında ise iştah puanı daha yüksek olanların günlük posa tüketim ortalaması 25,9±10,10 g ve daha düşük olanların ise 21,1±9,79 g olarak bulunmuştur (p<0,05). Mikro besin ögelerinden B12 vitamini dışında, diğer incelenenlerinin tamamının alım düzeylerinin SNAQ puanı yüksek olanlarda daha fazla olduğu görülmüş; aradaki fark K vitamini ve demir için istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0,05). Sonuç olarak, yaşlılarda iştahın azalması, besin tüketiminde yetersizliklere ve sonrasında da malnütrisyona neden olabilmekte ve yaşlılık sürecini etkileyerek, sağlığa olumsuz yönde etki etmektedir. Bu nedenle, iştah kayıplarının nedenlerinin belirlenerek elimine edilmesi, diyetin optimizasyonu ve sağlığın korunması için elzemdir.
Anahtar Kelimeler: İştah, Malnütrisyon, Antropometrik ölçümler
|
