Kadın sağlığı; zihinsel, sosyal ve fiziksel yönden iyi olmayı kapsar. Ancak tüm
bunlar yaşamın biyolojik olduğu kadar sosyal, ekonomik ve siyasi çerçeveleri ile
belirlenmektedir. Tüm kadınlar çocukluk döneminden itibaren, adölesan, üreme ve ileri
yaş dönemlerinde dezavantajlı ve güçsüz olarak görülmektedir. Bir kadının sağlığına ve
kendisine verilecek önem intrauterin hayatta başlamalıdır. Sağlıklı yetişen kadınlar,
sağlıklı bir üreme ile geleceğin sağlıklı toplumunu yetiştirirler. TÜİK verilerine göre
kadınların yaşam süresi 80,7 yıl olarak gösterilmektedir. Ülkemizde kadınlar erkeklere
oranla daha uzun süre yaşasalar bile erkeklere göre daha fazla hastalık ve psikolojik
sorunla karşılaşırlar. Doğurganlık çağı ile birlikte menarş ve menstruasyon sürecinde
problemler yaşarken; yaşlılıkta menopoz, osteoporoz, hareket güçlüğü ve mental
hastalıkları yaşarlar. Menarş, 9-16 yaşlar arasındaki kız çocuklarının ilk adet
kanamalarına verilen isimdir. Hormonal, bedensel, ruhsal ve cinsel tüm özelliklerin
sağlıklı bir şekilde olduğu çağda, kadında ortalama 28 günde bir tekrar eden sürece
menstrüasyon döngüsü adı verilir. Menstrual döngüde hormonlar oldukça önemlidir.
Hormonlar kanla birlikte hedef organ ve hücrelere seçici etki yaparlar. Hücrenin
fonksiyonunda azaltıcı ya da artırıcı etki yaparak metabolizmayı etkilerler. Hipofiz bezi
hipotalamusla ortak bir şekilde hareket ederek endokrin bezlerin aktivitelerini düzenler.
FSH, LH, progesteron, östrojen, prolaktin, TSH, inhibin, aktivin ve follistatin gibi
hormonlar menstrual dönemde aktif rol oynar. Menstrual döngü boyunca değişen
fizyolojik ve psikolojik durum besin alımını ve iştahı etkilemektedir. Premenstrual
dönemde kadınlarda şeker oranı yüksek olan besinleri tüketme isteği artmaktadır. Adet
öncesi dönemde karbonhidrat, protein ve yağ alımı artarken; yumurtlama döneminde
azalmaktadır. Menstruasyon döngüsü boyunca mikro besinlerin seviyelerinde de
değişiklikler görülmektedir. Döngü boyunca LDL kolesterol seviyesi dalgalanma
göstermektedir. Kalsiyum ve D vitamini ağrıyı, iştahı ve krampları azaltmada etkili
bulunmuştur. Magnezyum takviyeleri kadının negatif duygu durumunu ve meme
hassasiyetini düzenler. Menstruasyon boyunca kaybedilen her 1 ml kanla birlikte 1 ml
demir kaybedilir. Kaybedilen demir yerine konulmadığında demir eksikliği anemisi ile
karşılaşılır. Değişen hormonlar, fiziki durum ve duygu durum bozuklukları kişiyi bir
bütün halinde etkilemektedir
Anahtar Kelimeler: Menstruasyon döngü, kadın sağlığı, besin alımı, iştah, beslenme değişiklikleri
|
