Fetal programlama hipotezi, ‘’Yetişkin hastalıklarının fetal kökenleri’’ veya ‘’hastalık ve sağlığın gelişimsel kökenleri’’ olarak da tanımlanır ve maternal beslenme ile ilişkilidir. Bu hipoteze göre yaşamın erken dönemlerinde beslenme uyaranlarına maruz kalmanın, yavrularda dönüşü olmayan morfolojik ve epigenetik değişikliklere sebep olabileceği bilinmektedir. Fetüsün organ yapısı, beyin, kalp, karaciğer, böbrek,iskelet kası gibi hayati organların gelişimsel programlamasını kalıcı olarak etkilemektedir. Ayrıca hipertansiyon, kardiyovasküler hastalıklar, diyabet, obezite, alerjik hastalıklar, böbrek hastalıkları, nörobilişsel bozukluklar, alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı ve metabolik sendrom gibi birçok bulaşıcı olmayan yetişkin hastalığına sebep olabileceği bilinmektedir. Beslenme koşullarının uzun vadeli sonuçları değişken olup cinsiyet, besin türü, maruz kalma süresi, yoğunluğu, gebelikteki kritik zaman aralıkları gibi birçok faktörle bağlantılıdır. Annenin gebeliğinde yetersiz beslenmesi intrauterin büyüme kısıtlaması ve düşük doğum ağırlığı, kalp damar hastalıkları ve metabolik sendrom ile ilişkilidir ve gelecekte obeziteye sebep olabilmektedir. Gebelikte obez olan annelerin çocuklarının da ilerleyen yaşlarda obez olabileceği gözlenmiştir. Gebelikte önerilenden fazla kilo alımı adipoz dokuda artış ve glukoz intoleransına sebep olabilmektedir. Ek olarak leptin hormonuna karşı direnç gelişimi gözlenebilmektedir. Omega 3 kullanımı beyin ve sinir dokularının gelişimi ile ilişkilidir ve yapılan çalışmalarda fetal gelişime olumlu katkılar sağlamaktadır. Gebelikte bazı makro ve mikro besin ögelerinin yetersiz veya aşırı alımı da ilerleyen dönemlerde sağlık sorunlarına yol açmaktadır. Literatürde belirtildiği üzere; annenin diyet dengesi fetal programlama için önemlidir ve anne adayı gebelik boyunca tüm makro ve mikro besin öğelerinden yeterli ve dengeli şekilde yararlanmalıdır. Gebelik sürecinde programlanan olumsuz süreçler, tam tersi uygulanacak beslenme müdahaleleriyle önlenebilir veya azaltılabilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Fetal Programlama, Obezite, Gebelik, Epigenetik
|
