Fetal programlama hipotezi, ‘’Yetiþkin hastalýklarýnýn fetal kökenleri’’ veya ‘’hastalýk ve saðlýðýn geliþimsel kökenleri’’ olarak da tanýmlanýr ve maternal beslenme ile iliþkilidir. Bu hipoteze göre yaþamýn erken dönemlerinde beslenme uyaranlarýna maruz kalmanýn, yavrularda dönüþü olmayan morfolojik ve epigenetik deðiþikliklere sebep olabileceði bilinmektedir. Fetüsün organ yapýsý, beyin, kalp, karaciðer, böbrek,iskelet kasý gibi hayati organlarýn geliþimsel programlamasýný kalýcý olarak etkilemektedir. Ayrýca hipertansiyon, kardiyovasküler hastalýklar, diyabet, obezite, alerjik hastalýklar, böbrek hastalýklarý, nörobiliþsel bozukluklar, alkolsüz yaðlý karaciðer hastalýðý ve metabolik sendrom gibi birçok bulaþýcý olmayan yetiþkin hastalýðýna sebep olabileceði bilinmektedir. Beslenme koþullarýnýn uzun vadeli sonuçlarý deðiþken olup cinsiyet, besin türü, maruz kalma süresi, yoðunluðu, gebelikteki kritik zaman aralýklarý gibi birçok faktörle baðlantýlýdýr. Annenin gebeliðinde yetersiz beslenmesi intrauterin büyüme kýsýtlamasý ve düþük doðum aðýrlýðý, kalp damar hastalýklarý ve metabolik sendrom ile iliþkilidir ve gelecekte obeziteye sebep olabilmektedir. Gebelikte obez olan annelerin çocuklarýnýn da ilerleyen yaþlarda obez olabileceði gözlenmiþtir. Gebelikte önerilenden fazla kilo alýmý adipoz dokuda artýþ ve glukoz intoleransýna sebep olabilmektedir. Ek olarak leptin hormonuna karþý direnç geliþimi gözlenebilmektedir. Omega 3 kullanýmý beyin ve sinir dokularýnýn geliþimi ile iliþkilidir ve yapýlan çalýþmalarda fetal geliþime olumlu katkýlar saðlamaktadýr. Gebelikte bazý makro ve mikro besin ögelerinin yetersiz veya aþýrý alýmý da ilerleyen dönemlerde saðlýk sorunlarýna yol açmaktadýr. Literatürde belirtildiði üzere; annenin diyet dengesi fetal programlama için önemlidir ve anne adayý gebelik boyunca tüm makro ve mikro besin öðelerinden yeterli ve dengeli þekilde yararlanmalýdýr. Gebelik sürecinde programlanan olumsuz süreçler, tam tersi uygulanacak beslenme müdahaleleriyle önlenebilir veya azaltýlabilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Fetal Programlama, Obezite, Gebelik, Epigenetik
|
