Bakterilerin immün sisteminden adapte edilen ve ‘düzenli aralıklarla bölünmüş kısa palindromik tekrar kümeleri (CRISPR) / CRISPR ile ilişkili protein (Cas)’ adı verilen yeni teknoloji, DNA sekansının bölümlerinin çıkarılması, eklenmesi veya değiştirilmesiyle genom parçalarının düzenlenmesini mümkün kılmaktadır. CRISPR/Cas9 endonükleaz aktivitesiyle hedef gende DNA kırığına neden olarak, DNA tamir mekanizmaları aracılığıyla bir ya da birden fazla genin çalışmasını kalıcı olarak düzenleyebilmektedir. Geliştirilen bu yeni teknoloji sayesinde bazı hastalıkların gen düzenleme ile tedavi edilebileceği umudu her geçen gün artmaktadır. Bu hastalıklar arasında yer alan obezite, anormal veya aşırı yağ birikimi ve boy uzunluğuna göre vücut ağırlığının artması olarak tanımlanmaktadır. Obezite, genetik ve çevresel faktörler arasındaki etkileşimlerden kaynaklanan son derece karmaşık bir patofizyolojiye sahip küresel bir halk sağlığı sorunudur. Günümüzde obezite tedavisinde diyet veya farmakolojik tedavi gibi standart tedaviler sınırlı etkinlik göstermektedir. Bu nedenle, obezite için yeni terapötik stratejilere ihtiyaç duyulmaktadır. Obezite ile ilişkili genlerin tanımlanması, riskli grubun belirlenmesini sağlamak ve önleyici tedaviye başlayabilmek için önem taşımaktadır. Gen düzenleme teknolojileri ile bu genlerin hedeflenmesi obezitenin önlenmesine ve tedavisine yeni bir bakış açısı getirecektir. CRISPR/Cas9 temelli yapılan hayvan modellerinde leptin gibi obezite ile ilişkili aday genlerin düzenlenmesinin obezite tedavisine katkı sağlayacağı bildirilmektedir. Bu çalışmada, obezitenin altında yatan genetik ve epigenetik mekanizmalar ve bunların yönettiği metabolik süreçlerle ilgili yapılacak genom düzenlemelerinin obezite gelişimine ve önlenmesine olan etkileri değerlendirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Genom Düzenleme, Obezite, CRISPR/Cas9
|
