Bakterilerin immün sisteminden adapte edilen ve ‘düzenli aralýklarla bölünmüþ kýsa palindromik tekrar kümeleri (CRISPR) / CRISPR ile iliþkili protein (Cas)’ adý verilen yeni teknoloji, DNA sekansýnýn bölümlerinin çýkarýlmasý, eklenmesi veya deðiþtirilmesiyle genom parçalarýnýn düzenlenmesini mümkün kýlmaktadýr. CRISPR/Cas9 endonükleaz aktivitesiyle hedef gende DNA kýrýðýna neden olarak, DNA tamir mekanizmalarý aracýlýðýyla bir ya da birden fazla genin çalýþmasýný kalýcý olarak düzenleyebilmektedir. Geliþtirilen bu yeni teknoloji sayesinde bazý hastalýklarýn gen düzenleme ile tedavi edilebileceði umudu her geçen gün artmaktadýr. Bu hastalýklar arasýnda yer alan obezite, anormal veya aþýrý yað birikimi ve boy uzunluðuna göre vücut aðýrlýðýnýn artmasý olarak tanýmlanmaktadýr. Obezite, genetik ve çevresel faktörler arasýndaki etkileþimlerden kaynaklanan son derece karmaþýk bir patofizyolojiye sahip küresel bir halk saðlýðý sorunudur. Günümüzde obezite tedavisinde diyet veya farmakolojik tedavi gibi standart tedaviler sýnýrlý etkinlik göstermektedir. Bu nedenle, obezite için yeni terapötik stratejilere ihtiyaç duyulmaktadýr. Obezite ile iliþkili genlerin tanýmlanmasý, riskli grubun belirlenmesini saðlamak ve önleyici tedaviye baþlayabilmek için önem taþýmaktadýr. Gen düzenleme teknolojileri ile bu genlerin hedeflenmesi obezitenin önlenmesine ve tedavisine yeni bir bakýþ açýsý getirecektir. CRISPR/Cas9 temelli yapýlan hayvan modellerinde leptin gibi obezite ile iliþkili aday genlerin düzenlenmesinin obezite tedavisine katký saðlayacaðý bildirilmektedir. Bu çalýþmada, obezitenin altýnda yatan genetik ve epigenetik mekanizmalar ve bunlarýn yönettiði metabolik süreçlerle ilgili yapýlacak genom düzenlemelerinin obezite geliþimine ve önlenmesine olan etkileri deðerlendirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Genom Düzenleme, Obezite, CRISPR/Cas9
|
