Amaç: Çeşitli bitki çaylarının hazırlanmasında kullanılan infüzyon ve dekoksiyon yöntemleri ile bitki çaylarının biyokimyasal ve biyoaktif özelliklerinin ele alınması
Yöntem ve Bulgular: İnsanların doğal ve geleneksel ürünlere yönelmeleri ve daha sağlıklı bir yaşam biçimi hakkında bilinçlenmeleri, antioksidan bakımından zengin gıda ve içeceklere olan talebi her geçen gün artırmaktadır. Bitkisel ürünlerin çay olarak tüketilmeleri, çiğ olarak tüketilemeyen veya bir arada tüketilmesi mümkün olmayan çeşitli bitkisel ürünlerin tek veya karışım olarak tüketilmesini kolaylaştırmakla birlikte, bitki materyallerinin içerdikleri fonksiyonel bileşiklerden faydalanılmasını da sağlamaktadır. Bitki çaylarının hazırlanmasında kullanılan yöntemlerden biri olan infüzyonda çaylar, parçalanmış bitkisel materyallerin üzerine belli miktarda kaynamış suyun dökülmesi ve belirli bir süre boyunca demlenmeye bırakılmasıyla hazırlanırken, dekoksiyon yönteminde, parçalanmış bitkisel materyaller üzerine soğuk su ilave edilip bitkinin tipine ve büyüklüğüne bağlı olarak belirli bir süre kaynatılması ile hazırlanır. Böylelikle, bitkilerde bulunan ve sağlık üzerinde olumlu etkileri olan fenolik bileşikler ile aminoasitler ve mineraller gibi mikro ve makro bileşenlerin çaya geçmesi sağlanmaktadır. Bitkilerin sekonder metabolitleri olan fenolik bileşikler, serbest radikallerin bağlanmasını sağlayarak, antioksidan, antiinflamatuvar, analjezik, nöroprotektif ve antikarsinojenik gibi etkiler göstererek insan sağlığı için fayda sağlamaktadırlar. Yapılan çalışmalar bitki çaylarının fenolik bileşikleriyle antioksidan özellikleri arasındaki ilişkiyi doğrulamaktadır.
Sonuç: Bitki çaylarının biyokimyasal özellikleri ve biyoaktivitelerine dikkat çekilerek, optimum sıcaklık ve sürelerde uygulanan infüzyon ya da dekoksiyon demleme yöntemleri ile çeşitli fonksiyonel bileşenlere sahip olan ve keşfedilmeyi bekleyen farklı bitki çaylarının tüketilmesinin yaygınlaştırılması ile daha sağlıklı bir yaşam biçimi kazanılması sağlanabilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Antioksidan, Bitki Çayları, Biyoaktivite, Dekoksiyon, İnfüzyon
|
