Amaç: Çeþitli bitki çaylarýnýn hazýrlanmasýnda kullanýlan infüzyon ve dekoksiyon yöntemleri ile bitki çaylarýnýn biyokimyasal ve biyoaktif özelliklerinin ele alýnmasý
Yöntem ve Bulgular: Ýnsanlarýn doðal ve geleneksel ürünlere yönelmeleri ve daha saðlýklý bir yaþam biçimi hakkýnda bilinçlenmeleri, antioksidan bakýmýndan zengin gýda ve içeceklere olan talebi her geçen gün artýrmaktadýr. Bitkisel ürünlerin çay olarak tüketilmeleri, çið olarak tüketilemeyen veya bir arada tüketilmesi mümkün olmayan çeþitli bitkisel ürünlerin tek veya karýþým olarak tüketilmesini kolaylaþtýrmakla birlikte, bitki materyallerinin içerdikleri fonksiyonel bileþiklerden faydalanýlmasýný da saðlamaktadýr. Bitki çaylarýnýn hazýrlanmasýnda kullanýlan yöntemlerden biri olan infüzyonda çaylar, parçalanmýþ bitkisel materyallerin üzerine belli miktarda kaynamýþ suyun dökülmesi ve belirli bir süre boyunca demlenmeye býrakýlmasýyla hazýrlanýrken, dekoksiyon yönteminde, parçalanmýþ bitkisel materyaller üzerine soðuk su ilave edilip bitkinin tipine ve büyüklüðüne baðlý olarak belirli bir süre kaynatýlmasý ile hazýrlanýr. Böylelikle, bitkilerde bulunan ve saðlýk üzerinde olumlu etkileri olan fenolik bileþikler ile aminoasitler ve mineraller gibi mikro ve makro bileþenlerin çaya geçmesi saðlanmaktadýr. Bitkilerin sekonder metabolitleri olan fenolik bileþikler, serbest radikallerin baðlanmasýný saðlayarak, antioksidan, antiinflamatuvar, analjezik, nöroprotektif ve antikarsinojenik gibi etkiler göstererek insan saðlýðý için fayda saðlamaktadýrlar. Yapýlan çalýþmalar bitki çaylarýnýn fenolik bileþikleriyle antioksidan özellikleri arasýndaki iliþkiyi doðrulamaktadýr.
Sonuç: Bitki çaylarýnýn biyokimyasal özellikleri ve biyoaktivitelerine dikkat çekilerek, optimum sýcaklýk ve sürelerde uygulanan infüzyon ya da dekoksiyon demleme yöntemleri ile çeþitli fonksiyonel bileþenlere sahip olan ve keþfedilmeyi bekleyen farklý bitki çaylarýnýn tüketilmesinin yaygýnlaþtýrýlmasý ile daha saðlýklý bir yaþam biçimi kazanýlmasý saðlanabilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Antioksidan, Bitki Çaylarý, Biyoaktivite, Dekoksiyon, Ýnfüzyon
|
