Uyku hızlı göz hareketi dönemi (REM) ve hızlı göz hareketi olmayan dönem (NREM) olarak iki kısımdan oluşur. Uyku yoksunluğu artan katabolik, azalmış anabolik hormonlarla ilişkilidir ve bozulmuş kas protein sentezine neden olur. Uyku yoksunluğunun atletik performans üzerinde, özellikle submaksimal ve uzun süreli egzersizlerde önemli etkisi vardır. Seçkin sporcuların sporcu olmayanlara göre daha düşük toplam uyku süresine ve daha düşük uyku verimine sahip olduğu araştırmalar sonucunda ortaya konmuştur. Ek uyku üzerine yapılan çalışmalar bir sporcunun aldığı uyku miktarının arttırılmasının performansı önemli ölçüde artırabileceğini göstermektedir. Uyku yoksunluğuna bağlı performans düşüklükleri oluştuğu kabul edilmiştir. Sonuçların kazalar, doğrudan sağlık maliyetleri ve azalan verimlilik ve üretkenlik nedeniyle dünya genelinde yıllık milyarlarca dolara mal olduğu tahmin edilmektedir. Araştırmalar uyku-uyanıklık döngüsü ile ilgili bir dizi nörotransmitter tanımlamıştır. Bunlar, 5-HT, gama-aminobütirik asit (GABA), oreksin, melanin-konsantre edici hormon, kolinerjik, galanin, noradrenalin ve histamindir. Dolayısıyla beyin nörotransmiterleri üzerinde etkili olan beslenme müdahaleleri uykuyu etkileyebilir. Antioksidanlar, melatonin, triptofan bakımından zengin proteinler, karbonhidratlar, meyveler ve mikrobesinler uykuyu etkileyebilir. Uyku, besinsel müdahalelerle uyku artırıcı faktörleri artırarak veya uyanma teşvik mekanizmalarını inhibe ederek artırılabilir. Mevcut bilimsel literatüre dayanarak hem genel hem de atletik popülasyonlarda uyku kalitesini, sağlığını ve miktarını artırmak dolayısıyla genel sağlığı, antrenman adaptasyonlarını ve toparlanmayı geliştirmek için yapılabilecek beslenme müdahaleleri yapılabilir. Yüksek melatonin konsantrasyonuna sahip yiyeceklerle karbonhidrat oranı yüksek diyetler uykuya dalmayı kolaylaştırır. Yüksek glisemik indeksli gıdalar yatmadan en az 1 saat önce tüketildiğinde uykuyu artırabilir. Protein içeriği yüksek besinler uyku kalitesini artırırken, toplam kalori alımındaki azalma uyku kalitesini bozabilir. Yağdan yüksek diyetler toplam uyku süresini olumsuz etkileyebilir.
Anahtar Kelimeler: Uyku, Beslenme, Performans
|
