Gıda okuryazarlığının artması obezite ve ilişkili halk sağlığı sorunlarının azaltılmasında stratejik bir yol olarak görülmektedir.Bu çalışmada yetişkin bireylerin gıda okuryazarlığının cinsiyet, eğitim ve beden kütle indeksi değişkenleri özelinde değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma tanımlayıcı tipte olup 18-65 yaş aralığında 147 erkek, 165 kadın olmak üzere toplamda 312 yetişkin üzerinde yürütülmüştür.Veriler anket aracılığıyla toplanmıştır.Bireylerin yaş, vücut ağırlığı ve boy uzunluğu verileri beyanlarına dayalı olarak toplanmış ve beden kütle indeksi (BKİ) hesaplanmıştır.BKİ değerleri Dünya Sağlık Örgütü’nün yetişkinler için belirlenen kesim noktaları kullanılarak sınıflandırılmıştır. Gıda okuryazarlığının değerlendirilmesinde “Gıda Okuryazarlığı Kısa Formu” kullanılmıştır.Formdan elde edilen puanlar cinsiyet, eğitim durumu ve BKİ sınıflarına göre uygun istatistiksel yöntemler kullanılarak değerlendirilmiştir.Veriler SPSS 22.0 paket programı kullanılarak, %95 önemlilik düzeyinde analiz edilmiştir.Erkek bireylerin yaş ve BKİ ortalamaları sırasıyla; 32.8±12.89 yıl ve 25.3±3.71 kg/m2, kadın bireylerin ise 29.1±10.77 yıl ve 24.0±5.33 kg/m2‘dir. Kadınların gıda okuryazarlığı erkeklerden yüksek bulunmuştur (35.5±6.60 ve 29.9±6.68 puan; p=0.000). Hafif şişman ve obez kadınların gıda okuryazarlığı zayıf ve normal BKİ’ye sahip olanlardan daha düşük bulunmuştur (33.9±6.22 ve 36.3±6.67 puan; p=0.029). Her iki cinsiyette de ilk ve ortaokul mezunu bireylerin üniversite mezunlarına göre gıda okuryazarlığı daha düşüktür (erkek: 27.1±5.86 ve 31.9±6.65 puan; p=0.001 ve kadın: 31.9±5.61 ve 35.0±6.30 puan; p=0.008).Yapılan çalışmada kadınların ve her iki cinsiyette de eğitim durumu yüksek bireylerin gıda okuryazarlığının yüksek olduğu gösterilmiştir.Ayrıca, kadınlarda hafif şişman ve obez bireylerin daha düşük gıda okuryazarlığı puanına sahip olduğu bulunmuştur. Gıda okuryazarlığının artırılmasına yönelik planlanacak eğitim ve politikalarda özellikle yetişkin erkekler ile ilk ve ortaokul mezunu bireyler öncelikli olmalıdır. Obezite ile mücadelede gıda okuryazarlığının artırılması hedeflenmelidir.
Anahtar Kelimeler: Gıda okuryazarlığı, beden kütle indeksi, cinsiyet, eğitim durumu
|
