Gýda okuryazarlýðýnýn artmasý obezite ve iliþkili halk saðlýðý sorunlarýnýn azaltýlmasýnda stratejik bir yol olarak görülmektedir.Bu çalýþmada yetiþkin bireylerin gýda okuryazarlýðýnýn cinsiyet, eðitim ve beden kütle indeksi deðiþkenleri özelinde deðerlendirilmesi amaçlanmýþtýr. Çalýþma tanýmlayýcý tipte olup 18-65 yaþ aralýðýnda 147 erkek, 165 kadýn olmak üzere toplamda 312 yetiþkin üzerinde yürütülmüþtür.Veriler anket aracýlýðýyla toplanmýþtýr.Bireylerin yaþ, vücut aðýrlýðý ve boy uzunluðu verileri beyanlarýna dayalý olarak toplanmýþ ve beden kütle indeksi (BKÝ) hesaplanmýþtýr.BKÝ deðerleri Dünya Saðlýk Örgütü’nün yetiþkinler için belirlenen kesim noktalarý kullanýlarak sýnýflandýrýlmýþtýr. Gýda okuryazarlýðýnýn deðerlendirilmesinde “Gýda Okuryazarlýðý Kýsa Formu” kullanýlmýþtýr.Formdan elde edilen puanlar cinsiyet, eðitim durumu ve BKÝ sýnýflarýna göre uygun istatistiksel yöntemler kullanýlarak deðerlendirilmiþtir.Veriler SPSS 22.0 paket programý kullanýlarak, %95 önemlilik düzeyinde analiz edilmiþtir.Erkek bireylerin yaþ ve BKÝ ortalamalarý sýrasýyla; 32.8±12.89 yýl ve 25.3±3.71 kg/m2, kadýn bireylerin ise 29.1±10.77 yýl ve 24.0±5.33 kg/m2‘dir. Kadýnlarýn gýda okuryazarlýðý erkeklerden yüksek bulunmuþtur (35.5±6.60 ve 29.9±6.68 puan; p=0.000). Hafif þiþman ve obez kadýnlarýn gýda okuryazarlýðý zayýf ve normal BKÝ’ye sahip olanlardan daha düþük bulunmuþtur (33.9±6.22 ve 36.3±6.67 puan; p=0.029). Her iki cinsiyette de ilk ve ortaokul mezunu bireylerin üniversite mezunlarýna göre gýda okuryazarlýðý daha düþüktür (erkek: 27.1±5.86 ve 31.9±6.65 puan; p=0.001 ve kadýn: 31.9±5.61 ve 35.0±6.30 puan; p=0.008).Yapýlan çalýþmada kadýnlarýn ve her iki cinsiyette de eðitim durumu yüksek bireylerin gýda okuryazarlýðýnýn yüksek olduðu gösterilmiþtir.Ayrýca, kadýnlarda hafif þiþman ve obez bireylerin daha düþük gýda okuryazarlýðý puanýna sahip olduðu bulunmuþtur. Gýda okuryazarlýðýnýn artýrýlmasýna yönelik planlanacak eðitim ve politikalarda özellikle yetiþkin erkekler ile ilk ve ortaokul mezunu bireyler öncelikli olmalýdýr. Obezite ile mücadelede gýda okuryazarlýðýnýn artýrýlmasý hedeflenmelidir.
Anahtar Kelimeler: Gýda okuryazarlýðý, beden kütle indeksi, cinsiyet, eðitim durumu
|
