Non-alkolik yağlı karaciğer hastalığı(NAYKH), karaciğerde alkol tüketimine bağlı olmayan aşırı yağ birikimi olarak tanımlanmaktadır. NAYKH; basit steatoz, non-alkolik steatohepatit(NASH), fibroz, siroz ve hepatoselüler karsinomu içeren geniş bir karaciğer hasarı yelpazesini kapsayan şemsiye bir terim olarak kullanılmaktadır. NAYKH; sıklıkla obezite, tip-2 diyabet, hiperlipidemi ve hipertansiyon gibi kardiyometabolik hastalıklarla bağlantılı olarak ortaya çıkmaktadır.Bununla birlikte NAYKH’nın ve buna eşlik eden kardiyometabolik hastalıkların prognozuna neden olan mekanizmalar tam olarak anlaşılamamıştır.Ancak genetik ve çevresel faktörlerle ilişkili oksidasyon ve inflamasyon durumlarının NAYKH’nın ortaya çıkışında etkili olduğu düşünülmektedir. Reaktif oksijen türlerinin ve inflamasyonun neden olduğu oksidatif stres, hepatit hücre ölümüne ve doku hasarına neden olmakta ve bu durumun NAYKH patogenezinde önemli bir mekanizma olduğu düşünülmektedir.Bununla ilişkili olarak anti-inflamatuvar özelliklere sahip ve antioksidanlardan zengin bir beslenme tarzı, NAYKH’nın patogenezine temel oluşturan kronik inflamasyonun iyileştirilmesinde etkili olabilmektedir.Bu noktada çeşitli antioksidan bileşiklerin sinerjistik etkisini ortaya koyan toplam antioksidan kapasite kavramı, NAYKH’li bireyler için önem kazanmaktadır. Yapılan çalışmalarda, diyet antioksidan kapasitesi yüksek olan bireylerde NAYKH riski daha düşük bulunmuştur.Yine antioksidan içeriği yüksek Akdeniz-diyetinin NAYKH olan bireylerde hepatit steatozu ve insülin direncini iyileştirdiğini gösteren çalışmalar mevcuttur. Ayrıca diyetle A,C,E vitaminleri; çinko ve selenyum gibi çeşitli antioksidan besin ögelerinin yüksek miktarda alımı daha düşük NAYKH riskiyle ilişkilendirilmiştir.Sonuç olarak; diyet başta olmak üzere yaşam tarzı değişiklikleri NAYKH için hala en etkili tedavi yöntemi olarak düşünülmektedir. Bu nedenle antioksidan kapasitesi yüksek biyoaktif bileşiklerden zengin besinlere diyette daha çok yer vermek, Batı-tarzı bir diyet modeli yerine Akdeniz-tipi antioksidan içeriği yüksek bir diyet tarzını benimsemek; NAYKH ve ilişkili kardiyometabolik hastalıklarda oldukça etkili bir tedavi stratejisi olarak görünmektedir. "Bu çalışma birinci sırada yer alan yazarın tezinden üretilmiştir. ORCID NO: 0009-0000-9546-370X"
Anahtar Kelimeler: Non-alkolik Yağlı Karaciğer Hastalığı, Kardiyometabolik Hastalıklar, Oksidatif Stres, Diyet Antioksidan Kapasitesi
|
