Diyet posası ve yağı, beslenme ve diyetetik biliminde hem sağlık üzerindeki rolleri hem de tıbbi beslenme tedavilerinde kullanımlarıyla ön plana çıkan yeterli ve dengeli beslenmenin önemli bileşenlerindendir. Obezite, diyabet, kalp- damar hastalıkları ve bazı kanser türleriyle ilişkili bulunan diyet posası ve yağının, tüketim durumlarını incelemek için retrospektif ve prospektif besin tüketim kayıtları (24 saatlik, üç günlük, yedi günlük gibi) veya besin tüketim sıklığı formu kullanılan yöntemlerdir. Detaylı sonuçlar veren bu yöntemlerin avantajları olduğu gibi, uygulama ve değerlendirilmesinde bazı kısıtlama ve zorluklarla da karşılaşılabilmektedir. Diyet posası ve yağ tüketim durumunun izlenmesi, diyetisyenler açısından hastalar hakkında bilgi edinilmesi, sağlığın geliştirilmesi ve kronik hastalıklarda tıbbi beslenme tedavilerinin uygulanması ve izlenmesinde önem arz etmektedir. Bu doğrultuda kolay, pratik, kısa sürede uygulanabilir ve doğru sonuç (valide) verebilir alternatif bir anket veya ölçeğin gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Türkçe literatürde hem diyet posası hem de yağının tüketim durumunu saptamaya yönelik bir anket ya da ölçek tespit edilememiş olup; dünya literatüründe ‘Posa Alımını İzlemeye Yönelik Kısa Anket Çalışması (FiberScreen)’, ‘Alışılmış Diyet Posası Alımı Kısa Gıda Sıklığı Anketi (Habitual Dietary Fibre Intake Short Food Frequency Questionnaire)’ ve ‘Yağ ve Posa Tüketim Davranışı Anketi (Fat and fibre behaviour questionnaire)’ karşımıza çıkmaktadır. Bu veriler göz önünde bulundurulduğunda diyet posası ve yağının tüketim durumunu değerlendirmeye yönelik Türkçe geçerlik ve güvenirliği yüksek bir anket veya ölçeğe ihtiyaç açıktır. "Bu çalışma ilgili yazarın tezinden üretilmiştir. ORCID NO: 0009-0003-0348-1727"
Anahtar Kelimeler: Diyet Yağı, Diyet Posası, Ölçek, Geçerlik, Güvenirlik
|
