Obezite; en sık görülen bulaşıcı olmayan kronik hastalıklar arasında yer almakta olup prevalansı ülkemizde ve dünyada giderek artan bir halk sağlığı sorunu haline gelmiştir. Obezite ile mücadelede diyet, ilaç ve davranışsal tedavi gibi yaşam tarzı değişikliklerinin etkili olmadığı durumlarda bariatrik cerrahi uygulamaları etkili bir tedavi seçeneği olarak kullanılmaktadır. Günümüzde standart bariatrik cerrahi yöntemi olarak yaygın olarak kullanılmakta olan yöntemler arasında Gastrik band (GB), Sleeve gastrektomi (SG) ve Roux-en-Y bypass (RYGB) yer almaktadır. Bariatrik cerrahi operasyonları sonrasında, beslenme ve yaşam tarzı bakımından vücutta çeşitli değişiklikler meydana gelmekte olup tat ve duyu organlarına yönelik değişiklikler bu değişikliklerin arasında ilk sıralarda yer almaktadır. Reseptörler tarafından algılanan tada göre tat duyuları; tatlı, tuzlu, ekşi, acı ve umami tatlardan oluşmakta olup bariatrik cerrahi operasyonlarının ardından tatlı, yüksek enerjili ve yüksek yağlı uyaranlara karşı duyarlılık artmakta, bu tür besinlere yönelik hedonik yanıt azalmaktadır. Koku duyuları bakımından ise kokuların ayırt ediciliğinde ve koku alma keskinliğinde artış olduğu görülmektedir. Bu değişikliklerin temelinde hipotalamusun açlık ve tokluk merkezlerindeki nörobiyolojik değişiklikler, ghrelin hormonunun salınımının azalması ve glukagon benzeri peptit (GLP)-1 ve peptit YY (PYY) gibi tokluk hormonlarının salınımının artması yer almaktadır. Tat ve duyuda meydana gelen bu değişikliklerin operasyon sonrası vücut ağırlığı kaybının uzun süreli korunumuna katkıda bulunabileceği düşünülmektedir. Bu kapsamda sağlıklı beslenme alışkanlıklarının benimsenip ideal vücut ağırlığına ulaşılması ve fiziksel aktivite ile birlikte desteklenerek bu durumun yaşam biçimi haline getirilmesi, ileri düzeyde obezitenin önlenmesi adına önemli bir adım olacaktır. ORCID NO: 0000-0002-3567-0384
Anahtar Kelimeler: Bariatrik Cerrahi, Tat, Koku, Duyu, Beslenme
|
