Amaç:Beslenme okuryazarlýðý, beslenme bilgilerini elde etme ve anlama kapasitesinin yaný sýra uygun beslenebilmek için doðru kararlarý verebilme becerilerine sahip olma durumudur. Bu çalýþmada yetiþkin bireylerin beslenme okuryazarlýk düzeylerinin ve antropometrik ölçümlerle iliþkisinin belirlenmesi amaçlanmýþtýr. Gereç ve Yöntem:Çalýþmaya Ocak 2019 tarihinde Kýrýkkale’de yaþayan 20-64 yaþ 697 gönüllü birey katýlmýþtýr. Bireylere demografik özelliklerini belirlemeye yönelik sorular ile “Yetiþkinlerde Beslenme Okuryazarlýðý Deðerlendirme Aracý (YBOYDA)”ný içeren anket uygulanmýþ, antropometrik ölçümleri alýnmýþtýr. Ýstatistiksel analizler IBM SPSS 26.0 ile yapýlmýþtýr. Ýstatistiksel anlamlýlýk düzeyi p<0.05 olarak kabul edilmiþtir. Bulgular:Bireylerin %49.6’sý (n=346) kadýn, %50.4’ü (n=351) erkektir. Kadýnlarýn yaþ ortalamasý 32.8±11.8, erkeklerin 35.1±12.1 yýldýr (p=0.007). Kadýnlarýn %38.2’si yüksekokul/üniversite mezunu, erkeklerin %38.5’i lise mezunudur (χ2=9.940, p=0.019). Kadýnlarýn beden kütle indeksi (BKÝ) ortalamasý 24.4±4.8 kg/m2, erkeklerin 25.8±3.7 kg/m2’dir (p<0.001). BKÝ’ye göre kadýnlarýn %26.9’u fazla kilolu, %14.5’i obez; erkeklerin %44.4’ü fazla kilolu, %13.1’i obezdir (χ2=36.519, p<0.001). Bel çevresi ortalamasý kadýnlarda 82.3±13.2 cm, erkeklerde 93.2±12.1 cm’dir (p<0.001). Bel/boy oraný ortalamasý kadýnlarda 0.50±0.08 iken erkeklerde 0.53±0.07’dir (p<0.001). Bel/kalça oraný ortalamasý kadýnlarda 0.81±0.08, erkeklerde 0.91±0.08’dir (p<0.001). Kadýnlarda boyun ve bilek çevresi ortalamasý sýrasýyla 33.6±2.6 ve 16.0±1.5 cm; erkeklerde 38.7±3.1 ve 18.1±1.7 cm’dir (p<0.001). YBOYDA deðerlendirmesinde kadýnlarýn %90.2’si, erkeklerin %82.3’ü yeterli puan almýþtýr (χ2=9.011, p=0.003).YBOYDA toplam puaný ile BKÝ, bel çevresi, bel/boy oraný, bel/kalça oraný, boyun ve bilek çevresi arasýnda negatif yönde istatistiksel açýdan anlamlý iliþki bulunmuþtur (sýrasýyla r=-0.089, p=0.018; r=-0.187, p<0.001; r=-0.092, p=0.015; r=-0.236, p<0.001; r=-0.125, p=0.001; r=-0.156, p<0.001). Sonuç:Çalýþmada YBOYDA puaný arttýkça antropometrik ölçüm deðerlerinin azaldýðý belirlenmiþtir. Eðitimin, toplumun saðlýk düzeyinin iyileþtirilmesine ve beslenme okuryazarlýðýnýn artmasýna katký saðlayacaðý düþünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Beslenme okuryazarlýðý, antropometrik ölçüm, obezite, beden kütle indeksi
|
