Amaç:Beslenme okuryazarlığı, beslenme bilgilerini elde etme ve anlama kapasitesinin yanı sıra uygun beslenebilmek için doğru kararları verebilme becerilerine sahip olma durumudur. Bu çalışmada yetişkin bireylerin beslenme okuryazarlık düzeylerinin ve antropometrik ölçümlerle ilişkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem:Çalışmaya Ocak 2019 tarihinde Kırıkkale’de yaşayan 20-64 yaş 697 gönüllü birey katılmıştır. Bireylere demografik özelliklerini belirlemeye yönelik sorular ile “Yetişkinlerde Beslenme Okuryazarlığı Değerlendirme Aracı (YBOYDA)”nı içeren anket uygulanmış, antropometrik ölçümleri alınmıştır. İstatistiksel analizler IBM SPSS 26.0 ile yapılmıştır. İstatistiksel anlamlılık düzeyi p<0.05 olarak kabul edilmiştir. Bulgular:Bireylerin %49.6’sı (n=346) kadın, %50.4’ü (n=351) erkektir. Kadınların yaş ortalaması 32.8±11.8, erkeklerin 35.1±12.1 yıldır (p=0.007). Kadınların %38.2’si yüksekokul/üniversite mezunu, erkeklerin %38.5’i lise mezunudur (χ2=9.940, p=0.019). Kadınların beden kütle indeksi (BKİ) ortalaması 24.4±4.8 kg/m2, erkeklerin 25.8±3.7 kg/m2’dir (p<0.001). BKİ’ye göre kadınların %26.9’u fazla kilolu, %14.5’i obez; erkeklerin %44.4’ü fazla kilolu, %13.1’i obezdir (χ2=36.519, p<0.001). Bel çevresi ortalaması kadınlarda 82.3±13.2 cm, erkeklerde 93.2±12.1 cm’dir (p<0.001). Bel/boy oranı ortalaması kadınlarda 0.50±0.08 iken erkeklerde 0.53±0.07’dir (p<0.001). Bel/kalça oranı ortalaması kadınlarda 0.81±0.08, erkeklerde 0.91±0.08’dir (p<0.001). Kadınlarda boyun ve bilek çevresi ortalaması sırasıyla 33.6±2.6 ve 16.0±1.5 cm; erkeklerde 38.7±3.1 ve 18.1±1.7 cm’dir (p<0.001). YBOYDA değerlendirmesinde kadınların %90.2’si, erkeklerin %82.3’ü yeterli puan almıştır (χ2=9.011, p=0.003).YBOYDA toplam puanı ile BKİ, bel çevresi, bel/boy oranı, bel/kalça oranı, boyun ve bilek çevresi arasında negatif yönde istatistiksel açıdan anlamlı ilişki bulunmuştur (sırasıyla r=-0.089, p=0.018; r=-0.187, p<0.001; r=-0.092, p=0.015; r=-0.236, p<0.001; r=-0.125, p=0.001; r=-0.156, p<0.001). Sonuç:Çalışmada YBOYDA puanı arttıkça antropometrik ölçüm değerlerinin azaldığı belirlenmiştir. Eğitimin, toplumun sağlık düzeyinin iyileştirilmesine ve beslenme okuryazarlığının artmasına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Beslenme okuryazarlığı, antropometrik ölçüm, obezite, beden kütle indeksi
|
