Baðýrsak mikrobiyotasý yüzlerce bakteri türünden oluþur. Karbonhidrat ve amino asit metabolizmasý gibi birçok fizyolojik fonksiyonda rol oynar. Baðýrsak mikrobiyotasýnýn disfonksiyonu; obezite ve insülin direnci ile iliþkilidir. Yüksek þeker alýmýnýn obezite, prediyabet, tip 2 diyabet ve kardiyovasküler hastalýk geliþtirme riskini artýrabileceði endiþesi nedeniyle, þekerlerin yerini almak için besleyici olmayan tatlandýrýcýlar (NNS'ler) giderek daha fazla kullanýlmaktadýr. Bu makalenin amacý; metabolik hastalýklarýn doðrudan baðýrsak mikrobiyotasýyla ilgili olabileceði nedeniyle en çok kullanýlan doðal ve yapay tatlandýrýcýlarýn baðýrsak mikrobiyotasý üzerindeki etkilerini araþtýrmaktýr. Bu baðlamda, Science Direct, Pubmed ve Google Scholar veri tabanlarý ve uluslararasý dergilerden faydalanýlarak yaklaþýk 20 makale incelenmiþ tatlandýrýcýlarýn baðýrsak mikrobiyatasý etkisi üzerine yazýlan yayýnlar derlenmiþtir. Çalýþmalar incelendiðinde; sakarin, asesülfam k, sükraloz ve aspartam gibi yapay tatlandýrýcýlarýn anaerob bakteri sayýsý üzerinde farklý etkileri görülmüþtür. Sakarin ve aspartam birlikte verildiðinde enerji alýmý artarken aspartamýn tek baþýna düþük doz kullanýmý daha az kalori ve kilo alýmýna sebep olduðu saptanmýþ olup yað kütlesinden baðýmsýz olarak açlýk glikoz seviyesinde artýþ görülmüþtür. Genel olarak yapýlan deneylerde yapay tatlandýrýcý kullanan gruplarda baðýrsak mikrobiyotasýnda kýsa zincirli yað asidi(SCFA) miktarýnýn deðiþtiði ve böylelikle glikoz intoleransý geliþtiði görülmüþtür. Doðal tatlandýrýcý stevianýn ise kandaki insülin miktarýný ve glikoz duyarlýlýðýný arttýrdýðý, glukagon miktarýný ve kalori alýmýný azalttýðý görülmüþtür. Çalýþmalarýn geneli yapay tatlandýrýcýyla beslenen vaka gruplarýnda anaerob bakteri sayýsýnýn arttýðý, bazý kýsa zincirli yað asidi türlerinin miktarýnýn deðiþtiði, enerji-kilo alýmýnýn azaldýðý ve glikoz intoleransýnýn arttýðý görülse de çevresel ve diðer faktörler deðiþtiðinde bulgularýn tersini bildiren az sayýda çalýþma da vardýr. Net sonuçlara ulaþýlmasý için bu konuyla ilgili daha uzun süreli literatür çalýþmalarýna ihtiyaç duyulmaktadýr.
Anahtar Kelimeler: Baðýrsak Mikrobiyotasý, Glikoz Ýntoleransý, Tatlandýrýcý
|
