Bağırsak mikrobiyotası yüzlerce bakteri türünden oluşur. Karbonhidrat ve amino asit metabolizması gibi birçok fizyolojik fonksiyonda rol oynar. Bağırsak mikrobiyotasının disfonksiyonu; obezite ve insülin direnci ile ilişkilidir. Yüksek şeker alımının obezite, prediyabet, tip 2 diyabet ve kardiyovasküler hastalık geliştirme riskini artırabileceği endişesi nedeniyle, şekerlerin yerini almak için besleyici olmayan tatlandırıcılar (NNS'ler) giderek daha fazla kullanılmaktadır. Bu makalenin amacı; metabolik hastalıkların doğrudan bağırsak mikrobiyotasıyla ilgili olabileceği nedeniyle en çok kullanılan doğal ve yapay tatlandırıcıların bağırsak mikrobiyotası üzerindeki etkilerini araştırmaktır. Bu bağlamda, Science Direct, Pubmed ve Google Scholar veri tabanları ve uluslararası dergilerden faydalanılarak yaklaşık 20 makale incelenmiş tatlandırıcıların bağırsak mikrobiyatası etkisi üzerine yazılan yayınlar derlenmiştir. Çalışmalar incelendiğinde; sakarin, asesülfam k, sükraloz ve aspartam gibi yapay tatlandırıcıların anaerob bakteri sayısı üzerinde farklı etkileri görülmüştür. Sakarin ve aspartam birlikte verildiğinde enerji alımı artarken aspartamın tek başına düşük doz kullanımı daha az kalori ve kilo alımına sebep olduğu saptanmış olup yağ kütlesinden bağımsız olarak açlık glikoz seviyesinde artış görülmüştür. Genel olarak yapılan deneylerde yapay tatlandırıcı kullanan gruplarda bağırsak mikrobiyotasında kısa zincirli yağ asidi(SCFA) miktarının değiştiği ve böylelikle glikoz intoleransı geliştiği görülmüştür. Doğal tatlandırıcı stevianın ise kandaki insülin miktarını ve glikoz duyarlılığını arttırdığı, glukagon miktarını ve kalori alımını azalttığı görülmüştür. Çalışmaların geneli yapay tatlandırıcıyla beslenen vaka gruplarında anaerob bakteri sayısının arttığı, bazı kısa zincirli yağ asidi türlerinin miktarının değiştiği, enerji-kilo alımının azaldığı ve glikoz intoleransının arttığı görülse de çevresel ve diğer faktörler değiştiğinde bulguların tersini bildiren az sayıda çalışma da vardır. Net sonuçlara ulaşılması için bu konuyla ilgili daha uzun süreli literatür çalışmalarına ihtiyaç duyulmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Bağırsak Mikrobiyotası, Glikoz İntoleransı, Tatlandırıcı
|
