Tatlandýrýcýlar; yiyecek ve içeceklerde kullanýlan sofra þekeri ile kýyaslandýðýnda oldukça yüksek tatlýlýk oranýna sahip çok az kalorili veya hiç kalori içermeyen maddelerdir. Bireyler günlük beslenmelerinde kan þekeri düzeyini yükseltmemesi, kalori kýsýtlamasýna ve kilo kontrolüne yardýmcý olmasý gibi nedenlerle þeker yerine tatlandýrýcýlarý kullanmayý tercih edebilmektedirler. Sukraloz, aspartam, sakkarin, asesülfam potasyum, neotam ve advantame, Amerikan Besin ve Ýlaç Ýdaresi tarafýndan besinlerde tatlandýrýcý olarak kullanýmý onaylanmýþ ve genel olarak güvenli madde olarak tanýmlanmýþtýr. Günümüzde yiyecek içecek sanayiinde kullanýmý ve bireyler tarafýndan tüketimi giderek artan tatlandýrýcýlar insan metabolizmasý üzerine çeþitli etkiler göstermektedir. Bu çalýþmada tatlandýrýcýlarýn baðýrsak mikrobiyotasý üzerine etkisinin incelemesi amaçlamaktadýr.
Baðýrsak mikrobiyotasý, binlerce çeþit mikroorganizmadan oluþur ve vücut homeostazý, baðýþýklýk sistemi, sindirim sistemi ve patojenlere karþý koruma gibi metabolik yolaklara katkýda bulunarak saðlýðýn korunmasýnda önemli bir rol oynar. Baðýrsak mikrobiyotasýnýn bileþimi ve aktivitesi, konaðýn beslenmesi, genetik yapýsý ve çevresel elementler ile iliþkilidir. Tatlandýrýcýlarýn mikrobiyota üzerine etkilerini araþtýrmak için yapýlan çalýþmalarda bazý türlerin azaldýðý bazýlarýnýn ise arttýðý görülmüþtür. Genellikle hayvanlarda ve yüksek dozlarýn kullanýldýðý çalýþmalarda tatlandýrýcýlarýn baðýrsak mikrobiyotasýnda taksonomik ve fonksiyonel deðiþikliklere yol açtýðý gösterilmiþtir. Baðýrsak mikrobiyotasýndaki türlerin çeþitliliðinde ve sayýsýnda meydana gelen bu deðiþikliklikler metabolik pek çok hastalýða da zemin hazýrlamayabilmektedir.
Tatlandýrýcýlarýn kabul edilebilir günlük dozlarýnýn kullanýmý güvenli olarak bildirilmektedir, ancak mikrobiyota üzerine etkisi araþtýrýlýrken kimyasal yapýsý ve farklýlýklarý, vücutta izlediði yol, kullanýlan ve baðýrsaklara ulaþabilen dozlarý iyi belirlenmeli, diyet kompozisyonu ve çevresel etmenler gibi baðýrsak mikroflorasýný etkilediði bilinen diðer faktörlerin de kontrolü yapýlmalýdýr.
Anahtar Kelimeler: Tatlandýrýcý, Mikrobiyota, Mikroflora
|
