Son yýllarýn yaygýnlaþan diyetlerinden biri olan vegan beslenme þekli et, süt, yumurta, bal vb. hayvansal kaynaklý hiçbir gýdanýn tüketimine izin vermemektedir. Diyetten hayvansal kaynaklý gýdalarýn çýkarýlmasý ise besin öðesi yetersizlikleri ile sonuçlanabilmektedir. Vegan beslenme þekli gibi popüler diyet akýmlarýnýn yaygýnlaþmasýnda sosyal medyanýn kitleleri yönlendiren etkisi önemli rol oynar. Yaptýðýmýz literatür taramasýnda çeþitli popüler diyet akýmý tariflerinin besinsel içerik analizlerinin yapýldýðý belirlenmiþtir. Ancak, besin örüntüsü ve diyet içeriði çok iyi bir þekilde planlanmadýðý takdirde, malnutrisyon tablosunun rahatlýkla görülebileceði literatürde sýklýkla vurgulanan vegan diyeti tariflerine yönelik herhangi bir besinsel içerik analizi çalýþmasý bulunmamaktadýr. Bu araþtýrmanýn amacý Instagram sosyal medya platformunda Türkçe olarak paylaþýlan vegan tariflerin besinsel içeriklerinin belirlenmesi ve vegan iddiasý olmayan formlarýyla bu içeriklerin karþýlaþtýrýlmasýdýr. Bu amaçla, son 1 yýl içerisinde #vegan etiketli olarak paylaþýlan ve içerik bilgisi detaylý olarak verilen köfte (n=41), pizza (n=6), yoðurt (n=13), peynir (n=30), kek (n=34), makarna (n=8), burger (n=6), pide (n=2) ve kurabiye (n=31) tariflerine ulaþýlmýþtýr. Ardýndan, her bir besin grubunda paylaþýlan vegan tariflere içerik ve sayý olarak eþ deðer olabilecek vegan iddiasý olmayan tarifler belirlenmiþtir. Tüm tariflerin içerikleri Beslenme Bilgi Sistemi (BeBiS)’ne aktarýlarak, 100 gram porsiyon baþýna düþen makrobesin ve mikrobesin öðelerinin miktarlarý elde edilmiþtir. Veriler SPSS 22.0 programýna aktarýlmýþ, Kolmogorov-Smirnov testine göre verilerin normal daðýlýp daðýlmadýklarý belirlendikten sonra, istatistiksel anlamlýlýk Mann-Whitney U testi uygulanarak belirlenmiþtir. Sonuçlarýn deðerlendirilmesinde p<0.05‘ten istatistiksel olarak anlamlý kabul edilmiþtir. Araþtýrma sonucunda elde edilen bulgular, veganlarda görülen esansiyel amino asit, omega 3, D vitamini, B12 vitamini, demir ve çinko gibi besin öðesi yetersizliklerinin tariflerdeki eksikliklerle iliþkili olabileceðini ortaya koymuþtur. (Bu araþtýrma Tübitak-2209 A Üniversite Öðrencileri Araþtýrma Projeleri Destekleme Programý proje çaðrýsý tarfýndan desteklenmiþtir.) (ORCID ID: 0000-0002-9481-4210)
Anahtar Kelimeler: Vegan, Vegan Tarif, Beslenme, Sosyal medya
|
