Skualen, ilk kez 1906 yýlýnda keþfedilen, insan vücudunda karaciðerde ve deride sentezlenebilen, kanda çok düþük yoðunluklu lipoproteinler (VLDL) ve LDL ile taþýnan ve günlük beslenmede çeþitli bitkisel, hayvansal kaynaklarýn tüketimi ile alýnabilen, altý izopren birimden oluþan çoklu doymamýþ triterpenik bir bileþiktir. Bu çalýþmada, skualenin biyoyararlanýmý ve genel özellikleri güncel litaratürden sistematik bir þekilde derlenmiþtir. Diyetle alýnan skualen miktarýnýn artmasý, plazma skualen düzeylerini dikkat çekici bir þekilde arttýrmaktadýr. Skualenin besinsel kaynaklarý arasýnda; köpekbalýðý karaciðeri, zeytinyaðý ve ceviz yer almaktadýr. Yumuþak ve güzel bir tada sahip olan skualen, bitkisel olarak en fazla zeytinyaðýnda, 0.8-13 g/kg oranýnda bulunur. Zeytinyaðýnýn içeriðindeki skualen miktarý; sýzma iþleminde en yüksek oranda bulunurken, rafinasyon iþlemi ile yaklaþýk %75 kayba uðrar. Gýda ile iliþkili kurumlar, ticari zeytinyaðýnýn saflýðýný belirlemek için genellikle skualen içeriðini test etmektedir. Skualenin insan saðlýðýný etkilediðine dair çalýþmalar vardýr. Skualen, kanser hastalýðýnda týbbi tedavide yer almaktadýr. Ayrýca düþük yoðunluklu lipoprotein (LDL) kolesterol, trigliserit seviyelerini düþürücü; yüksek yoðunluklu lipoprotein (HDL) kolesterolü yükseltici etkisi vardýr. Skualenin; oksijenin selüler düzeye ulaþmasýný kolaylaþtýrýcý etkisi ve aerobik metabolizma yoluyla organ iþlevlerinde iyileþmeye olan katkýsýna dair çalýþmalar bulunmaktadýr. Ayrýca skualenin oksidatif stresi, yaþa baðlý sayýsýz hastalýðý kontrol etmek için nutrasötiklerde ve terapötik ajanlarda kullanýlabileceði gösterilmiþtir. Geçmiþten günümüze skualen merak edilen bir konu olup, üzerine birçok çalýþma yapýlmýþ ve yapýlmaya devam edilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Biyoyararlaným, Sýzma zeytinyaðý, Skualen
|
