Skualen, ilk kez 1906 yılında keşfedilen, insan vücudunda karaciğerde ve deride sentezlenebilen, kanda çok düşük yoğunluklu lipoproteinler (VLDL) ve LDL ile taşınan ve günlük beslenmede çeşitli bitkisel, hayvansal kaynakların tüketimi ile alınabilen, altı izopren birimden oluşan çoklu doymamış triterpenik bir bileşiktir. Bu çalışmada, skualenin biyoyararlanımı ve genel özellikleri güncel litaratürden sistematik bir şekilde derlenmiştir. Diyetle alınan skualen miktarının artması, plazma skualen düzeylerini dikkat çekici bir şekilde arttırmaktadır. Skualenin besinsel kaynakları arasında; köpekbalığı karaciğeri, zeytinyağı ve ceviz yer almaktadır. Yumuşak ve güzel bir tada sahip olan skualen, bitkisel olarak en fazla zeytinyağında, 0.8-13 g/kg oranında bulunur. Zeytinyağının içeriğindeki skualen miktarı; sızma işleminde en yüksek oranda bulunurken, rafinasyon işlemi ile yaklaşık %75 kayba uğrar. Gıda ile ilişkili kurumlar, ticari zeytinyağının saflığını belirlemek için genellikle skualen içeriğini test etmektedir. Skualenin insan sağlığını etkilediğine dair çalışmalar vardır. Skualen, kanser hastalığında tıbbi tedavide yer almaktadır. Ayrıca düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) kolesterol, trigliserit seviyelerini düşürücü; yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) kolesterolü yükseltici etkisi vardır. Skualenin; oksijenin selüler düzeye ulaşmasını kolaylaştırıcı etkisi ve aerobik metabolizma yoluyla organ işlevlerinde iyileşmeye olan katkısına dair çalışmalar bulunmaktadır. Ayrıca skualenin oksidatif stresi, yaşa bağlı sayısız hastalığı kontrol etmek için nutrasötiklerde ve terapötik ajanlarda kullanılabileceği gösterilmiştir. Geçmişten günümüze skualen merak edilen bir konu olup, üzerine birçok çalışma yapılmış ve yapılmaya devam edilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Biyoyararlanım, Sızma zeytinyağı, Skualen
|