Amaç : Gut mikrobiyata, baðýrsak-beyin ekseninin düzenlemeye ve saðlýðý korumaya katkýda bulunurken, saðlýksýz beslenme ve stres gibi yaþam tarzý faktörleri sebebiyle deðiþmektedir. Bu durum, obezite ve psikoloji üzerine olumsuz etkileri olduðuna dair güçlü kanýtlar vardýr. Bu bildiride, obezite ve psikolojik hastalýklarýn mikrobiyata arasýndaki iliþki ile ilgili geliþmeleri gözden geçirmeyi amaçlamaktadýr.Gereç ve Yöntemler: Obezite, psikolojik hastalýklar, mikrobiyata, baðýrsak beyin ekseni kelimeleri kullanýlarak literatürden 2010-2020 yýllarý arasýnda yayýnlanmýþ derlemeler tarandý.Bulgular: Baðýrsak-beyin ekseni, endokrin, baðýþýklýk ve nöral yollar arasýnda çift yönlü iletiþim sistemidir. Baðýrsak-beyin ekseni arasýndaki iletiþimin bozulmasý; mikrobiyatanýn bileþimi ve iþlevindeki deðiþikliklerle iliþkili olmasý nedeniyle metabolik hastalýklara ve psikiyatrik bozukluklara eþlik eder. Beslenme içeriðinde farklý besinlerin olmasý, farklý mikroorganizmalarýn çoðalmasýna neden olmakta baðýrsak mikrobiyotasýný þekillendirmektedir. Diyet içeriðinin; rafine karbonhidratlardan, yüksek yað, yüksek þeker ve tuzdan zengin diyet lifinden fakir olmasý baðýrsak mikrobiyotasýný bozar. Ayný zamanda modern dünyanýn getirdiði doðum türü, beslenme þekli ve türü , fiziksel aktivite yetersizliði ve sirkadiyen ritimdeki deðiþiklikler, tedavi süreçlerinde antibiyotik kullanýmýn mikrobiyotayý etkileyebilmektedir. Stres, gastrointestinal sistem ve vagus siniri ile iliþkisi sebebiyle mikrobiyotada homeostazý bozarak disbiyozu tetiklemektedir. Bu faktörler, nörobiliþsel ve metabolik hastalýk geliþme riskinde etkilidir. Gut mikrobiyotadan; duygu, ruhsal durum, stres yönetimi ve beslenme etkilenir.Psikolojik stres, endokrin, immün ve sinir sitemini harekete geçiririken, ruhsal durumu ve mikrobiyotayý bozar, anksiyete ve depresif davranýþlarý artýrýr. Belirli probiyotikler, prebiyotikler veya fermente gýdalarý beslenmede yer vermek, olumsuz davranýþlarý azaltýr ve bu tarz duygularý iyileþtirir.Otizm ve DEHB anormal mikrobiyota ile iliþkilendirilmiþtir. Mikrobiyotayý iyileþtirmek, beyin ve davranýþ geliþimini de olumlu etkiler. Saðlýksýz beslenme, hareketsizlik, uykusuzluk ve psikolojik bozukluklar baðýrsak –beyin ekseni arasýndaki enerji dengesine baský uygular ve obeziteye yol açar. Bu sebeple beyin kilo vermeye karþý koyar ve vücüt aðýrlýðýný artýrýr. Batý diyetleri, mikrobiyal çeþitliliði azaltmaktadýr. Saðlýklý diyet mikrobiyotanýn çeþitliliðini artýrýr ve baðýrsak beyninin ekseni bütünlüðünü düzenleyip bu hastalýklarda olumlu etki yapabilirSonuç : Psikolojik bozukluklar ve obezite geliþiminin mikrobiyota baðýrsak-beyine ekseni iliþkisinin önemli rolü vardýr. Araþtýrmacýlar, psikobiyotiklerin mikrobiyota-baðýrsak-beyin eksenini iyileþtireceðini ifade ediyor.Mikrobiyota-baðýrsak-beyin ekseni gelecekte tedavilerde hayati bir rol oyanayacaktýr.
Anahtar Kelimeler: Obezite, Psikolojik hastalýklar, Mikrobiyata, Baðýrsak beyin ekseni
|
