Ýnsan gastrointestinal (GI) sistemi yüz trilyon mikroorganizmayý (bakteri, virüs, mantar ve protozoalar) ve binden fazla bakteri türünü barýndýrýr. Baðýrsak mikrobiyotasýnýn insan saðlýðý üzerindeki etkisi bugüne dek pek çok hayvan ve insan çalýþmasýnda gösterilmiþtir. Yapýlan son çalýþmalarda, baðýrsak florasýnýn baðýþýklýk sistemi, metabolizma ve nörodavranýþ ile ilgili yolaklarda etkili rol oynadýðý ve disbiyozis, kardiyovasküler hastalýklar, obezite, diyabet, kanser, irritabl baðýrsak sendromu (IBS) gibi gastrointestinal hastalýklar, ve nörolojik bozukluklar gibi hastalýklar ile yakýndan iliþkili olduðu bildirilmiþtir. Mikrobiyotayý etkileyen faktörler arasýnda yaþ, genetik, fiziksel aktivite gibi faktörlerin yaný sýra beslenme de önemli etkenlerden biridir. Yüksek oranda hayvansal protein, doymuþ yað, þeker ve tuz alýmý insan saðlýðý için yararlý olan bakterilerin sayýca azalmasýna neden olarak, patojenik olan bakterilerin geliþimini teþvik etmektedir. Hayvan çalýþmalarýnda yüksek doymuþ yað ve düþük lifli diyetin Bacteroidetes üyelerinde azalmaya, Firmicutes ve Proteobacteria üyelerinde bir artýþa neden olduðunu gösterilmiþtir. Beslenme ile alýnan makrobesinlerindeki deðiþiklikler, mikrobiyotada deðiþikliklere neden olmasýnýn yanýnda, mukus tabakasýnda deðiþikliklere ve epitel hasarýna da sebep olabilmektedir. Ayrýca mikrobiyota deðiþikliðine baðlý olarak üretilen bazý metabolitlerin konaðýn bir takým fizyolojik ve baðýþýklýk sistemi ile ilgili rahatsýzlýklara ve bulaþýcý hastalýklara karþý duyarlýlýðý üzerineki etkileri son çalýþmalarda vurgulanmaktadýr. Bu nedenle, son yýllarda vegan/vejeteryan, glutensiz beslenme, ketojenik beslenme, FODMAP diyeti, Akdeniz diyeti, Western diyet gibi beslenme þekilleri ile alýnan mikro ve makrobesinlerin konak baðýrsak mikrobiyotasý, ve bu mikrobiyotanýn mukozal bariyer ile iliþkisi ve baðýþýklýk fonksiyonlarý üzerindeki etkisi üzerinde durulmaktadýr. Gýda bileþikleri ve baðýrsak bakterileri arasýndaki etkileþimlerin anlaþýlmasý için bu konuda yapýlmýþ detaylý araþtýrmalarýn irdelenmesi gelecekte yapýlan çalýþmalara bir bakýþ açýsý sunacaktýr.
Anahtar Kelimeler: Mikrobiyota, Mukozal Bariyer, Beslenme Diyetleri, Baðýþýklýk Sistemi
|
