Gastrointestinal kanalda kolonize olan bakteri, virüs, mantar, protozoa gibi mikroorganizmalardan oluþan bir ekosistem mevcuttur ve mikrobiyota adlý bu karmaþýk topluluk içerisinde, 1000'den fazla bakteri türü olduðu tespit edilmiþtir. Baðýrsak mikrobiyotasý, polisakkaritlerin parçalanmasý, polifenollerin ve vitaminlerin sentezlenmesi iþlemlerinde görev alan insan genomu tarafýndan kodlanmayan bazý enzimleri saðlayarak metabolizmaya önemli katkýda bulunur. Saðlýklý ve hasta bireylerin fekal mikrobiyotalarýný karþýlaþtýran çalýþmalar, metabolik sendrom, diyabet ve obezite gibi bir çok hastalýðýn geliþiminde mikrobiyota topluluðundaki deðiþimleri potansiyel risk faktörü olarak tanýmlamaktadýrlar. Baðýrsak bakterilerinin insan saðlýðýný etkilediði muhtemel mekanizmalar hala araþtýrýlmakta olsa da, epigenetik deðiþimler oldukça etkili rol oynamaktadýr. Gebelik sürecinde, endojen baðýrsak ve vajen mikrobiyotasýndan üretilen çok sayýda düþük moleküler aðýrlýklý metabolit ve sinyal molekülü plasenta yoluyla fetusa geçerek, metabolizma üzerine natal ve postnatal dönemlerde genlerin epigenomik aktivasyonu veya baskýlanmasýna neden olur. Diðer bir ifadeyle, annenin gebelik döneminde probiyotik gýdalardan zengin beslenmesi, bebeðin genomunda DNA metillenmesini yönetecek metabolitlerin oluþmasýný saðlamaktadýr. Doðru ve etkin bir þekilde iþleyen epigenomik profil, bebeðin saðlýklý geliþmesine olanak tanýmaktadýr. Gebelik dönemini takiben emzirme döneminde de probiyotik gýdalarla beslenmenin desteklenmesi çok önemlidir. Anne sütünden alýnan oligosakkaritler, bebeðin baðýrsak mikrobiyotasý tarafýndan kullanýlarak, organizmanýn biyokimyasal reaksiyonlarý için gerekli metabolitlerin oluþmasýný saðlamaktadýr. Yetersiz beslenme ise, probiyotik bakterilerin yeterince metabolit üretememesine neden olur ve epigenomik mekanizma iþleyiþini deðiþtirir. Bu durum, gen ekspresyonunu deðiþtireceði için obezite ve kanser gibi hastalýklara neden olabileceði literatür de belirtilmektedir. Sonuç olarak, mikrobiyota saðlýðý doðum öncesinde baþlayan ve yaþam boyu devam eden dinamik bir süreçtir. Bu çalýþmada, epigenetik mekanizmalarýn mikrobiyota saðlýðý üzerine etkilerinin tartýþýlmasý amaçlanmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Epigenetik, Mikrobiyota, Probiyotik
|
