Gastrointestinal kanalda kolonize olan bakteri, virüs, mantar, protozoa gibi mikroorganizmalardan oluşan bir ekosistem mevcuttur ve mikrobiyota adlı bu karmaşık topluluk içerisinde, 1000'den fazla bakteri türü olduğu tespit edilmiştir. Bağırsak mikrobiyotası, polisakkaritlerin parçalanması, polifenollerin ve vitaminlerin sentezlenmesi işlemlerinde görev alan insan genomu tarafından kodlanmayan bazı enzimleri sağlayarak metabolizmaya önemli katkıda bulunur. Sağlıklı ve hasta bireylerin fekal mikrobiyotalarını karşılaştıran çalışmalar, metabolik sendrom, diyabet ve obezite gibi bir çok hastalığın gelişiminde mikrobiyota topluluğundaki değişimleri potansiyel risk faktörü olarak tanımlamaktadırlar. Bağırsak bakterilerinin insan sağlığını etkilediği muhtemel mekanizmalar hala araştırılmakta olsa da, epigenetik değişimler oldukça etkili rol oynamaktadır. Gebelik sürecinde, endojen bağırsak ve vajen mikrobiyotasından üretilen çok sayıda düşük moleküler ağırlıklı metabolit ve sinyal molekülü plasenta yoluyla fetusa geçerek, metabolizma üzerine natal ve postnatal dönemlerde genlerin epigenomik aktivasyonu veya baskılanmasına neden olur. Diğer bir ifadeyle, annenin gebelik döneminde probiyotik gıdalardan zengin beslenmesi, bebeğin genomunda DNA metillenmesini yönetecek metabolitlerin oluşmasını sağlamaktadır. Doğru ve etkin bir şekilde işleyen epigenomik profil, bebeğin sağlıklı gelişmesine olanak tanımaktadır. Gebelik dönemini takiben emzirme döneminde de probiyotik gıdalarla beslenmenin desteklenmesi çok önemlidir. Anne sütünden alınan oligosakkaritler, bebeğin bağırsak mikrobiyotası tarafından kullanılarak, organizmanın biyokimyasal reaksiyonları için gerekli metabolitlerin oluşmasını sağlamaktadır. Yetersiz beslenme ise, probiyotik bakterilerin yeterince metabolit üretememesine neden olur ve epigenomik mekanizma işleyişini değiştirir. Bu durum, gen ekspresyonunu değiştireceği için obezite ve kanser gibi hastalıklara neden olabileceği literatür de belirtilmektedir. Sonuç olarak, mikrobiyota sağlığı doğum öncesinde başlayan ve yaşam boyu devam eden dinamik bir süreçtir. Bu çalışmada, epigenetik mekanizmaların mikrobiyota sağlığı üzerine etkilerinin tartışılması amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Epigenetik, Mikrobiyota, Probiyotik
|
