Duygudurum bozukluklarý biliþsel iþlevlerde, yaþam kalitesinde ve sosyal iþlevlerde bozulma ile seyreden, tekrar edebilen bir ruhsal bozukluktur (1). Mani/hipomani ve depresyon episodlarý ile dalgalanmalarla seyreder. Günümüzde giderek artan görülme sýklýðý önemli bir halk saðlýðý sorunu olma yönünde deðerlendirilmektedir (2). Þizofreni ve duygulaným bozukluðu olan bireylerde diyabet ve obezite gibi kardiyovasküler hastalýk risk faktörlerinin yüksek prevelansta görüldüðü saptanmýþtýr (3). Dünya Saðlýk Örgütü obeziteyi; saðlýðý bozacak þekilde vücutta normal dýþý veya aþýrý þekilde yaðlanma olarak tanýmlamaktadýr (4) Obezite geliþiminde genetik eðilimin yanýnda sosyal, kültürel, duygusal ve diyete baðlý faktörler birlikte rol oynamaktadýr. Ayný zamanda, obezitenin geliþiminde bireylerde sýklýkla gözlenen psikolojik davranýþlar dür¬tüsellik, benlik saygýsýnda azalma, beden imgesinde bozulma ve bir kiþilik özelliði olan mükemmeliyetçiliktir. Bu kiþiler dürtüsel olmalarý ve lezzetli yiyeceklere karþý aþýrý ilgileri nedeniyle kilolarýný kontrol edemediklerinden obez olmaya adaydýrlar. Bu nedenle duygudurum bozukluðu tanýsý almýþ hastalarýn normal populasyondan daha kilolu olduklarý ileri sürülmekte, lityum kullanan hastalarýn yaklaþýk dörtte birinde kilo artýþý olduðu belirtilmektedir (5). Lityum tedavisinin yararýný gören hastalarýn kilo artýþý nedeniyle lityumu býraktýklarý bir araþtýrma ile gösterilmiþtir. Ayný araþtýrmada lityuma iyi yanýt veren hastalarda lityumun sonlandýrýlmasý hastalýðýn yineleme riskini de beraberinde getirmektedir (6). Lityum kullanýmýnda hastalarýn yaþam kalitelerini en az etkileyecek þekilde planlama yapýlmalýdýr. Öncelikle kilo artýþýna yol açabilecek risk etmenleri belirlenmeli, vücut aðýrlýðý kaydedilmelidir. Ayný zamanda lityum serum düzeyi ile birlikte kilo kontrollerinin de yapýlmasý ve bu yöntemin taburculuk sonrasýnda da devam ettirilmesinin gerekli olduðu görülmektedir. Bu baðlamda psikiyatri hemþirelerinin ilaç yan etkilerinin ve taburculuk sonrasý kontrollerin takibinin sürdürülmesi konusundaki sorumluluðu göz ardý edilmemelidir.
Anahtar Kelimeler: Duygudurum bozukluðu, Obezite, Psikiyatri hemþireliði
|
