Duygudurum bozuklukları bilişsel işlevlerde, yaşam kalitesinde ve sosyal işlevlerde bozulma ile seyreden, tekrar edebilen bir ruhsal bozukluktur (1). Mani/hipomani ve depresyon episodları ile dalgalanmalarla seyreder. Günümüzde giderek artan görülme sıklığı önemli bir halk sağlığı sorunu olma yönünde değerlendirilmektedir (2). Şizofreni ve duygulanım bozukluğu olan bireylerde diyabet ve obezite gibi kardiyovasküler hastalık risk faktörlerinin yüksek prevelansta görüldüğü saptanmıştır (3). Dünya Sağlık Örgütü obeziteyi; sağlığı bozacak şekilde vücutta normal dışı veya aşırı şekilde yağlanma olarak tanımlamaktadır (4) Obezite gelişiminde genetik eğilimin yanında sosyal, kültürel, duygusal ve diyete bağlı faktörler birlikte rol oynamaktadır. Aynı zamanda, obezitenin gelişiminde bireylerde sıklıkla gözlenen psikolojik davranışlar dür¬tüsellik, benlik saygısında azalma, beden imgesinde bozulma ve bir kişilik özelliği olan mükemmeliyetçiliktir. Bu kişiler dürtüsel olmaları ve lezzetli yiyeceklere karşı aşırı ilgileri nedeniyle kilolarını kontrol edemediklerinden obez olmaya adaydırlar. Bu nedenle duygudurum bozukluğu tanısı almış hastaların normal populasyondan daha kilolu oldukları ileri sürülmekte, lityum kullanan hastaların yaklaşık dörtte birinde kilo artışı olduğu belirtilmektedir (5). Lityum tedavisinin yararını gören hastaların kilo artışı nedeniyle lityumu bıraktıkları bir araştırma ile gösterilmiştir. Aynı araştırmada lityuma iyi yanıt veren hastalarda lityumun sonlandırılması hastalığın yineleme riskini de beraberinde getirmektedir (6). Lityum kullanımında hastaların yaşam kalitelerini en az etkileyecek şekilde planlama yapılmalıdır. Öncelikle kilo artışına yol açabilecek risk etmenleri belirlenmeli, vücut ağırlığı kaydedilmelidir. Aynı zamanda lityum serum düzeyi ile birlikte kilo kontrollerinin de yapılması ve bu yöntemin taburculuk sonrasında da devam ettirilmesinin gerekli olduğu görülmektedir. Bu bağlamda psikiyatri hemşirelerinin ilaç yan etkilerinin ve taburculuk sonrası kontrollerin takibinin sürdürülmesi konusundaki sorumluluğu göz ardı edilmemelidir.
Anahtar Kelimeler: Duygudurum bozukluğu, Obezite, Psikiyatri hemşireliği
|