Keywords:

Beslenme, yaşamsal faaliyetlerin sürdürülmesi, büyüme, gelişme için zorunlu bir eylemdir. Çağımızda obezite, kardiyovasküler hastalıklar, diyabet gibi kronik hastalıklar hiç olmadığı kadar artmıştır. Tüm bunların ortak noktası ise yanlış hayat ve beslenme tarzından ileri gelmektedir. Dünya üzerindeki insanların bir kısmı malnütrisyon nedeniyle hayatını kaybederken bir kısmı ise aşırı besin alımının tetiklediği yukarıda sayılan hastalıklar nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Tüm bu durumlar sağlıklı beslenmeyi hayat tarzı haline getirmenin bugün dün olduğundan çok daha gerekli hale geldiğini göstermiştir. Bu da öncelikle kitlelerin beslenme rutinini algılayıp üzerinde düzenlemeler yaparak mümkün olabilir. Beslenme kalitesini ölçmek amacıyla Diyet Kalite İndeksi, Sağlıklı Diyet Göstergesi, Sağlıklı Yeme İndeksi, Akdeniz Diyet Skoru gibi birçok ölçek geliştirilmiştir. Bu ölçeklerin temel prensibi çeşitlilik, ılımlılık, genel denge ve yeterlilik parametreleri çerçevesinde besinleri gruplandırıp haftalık, günlük, aylık gibi periyotlarda tüketimi değerlendirip puanlandırmaktır. Ülkemizde yapılan Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması’nda 6-18 yaş grubu çocuklarda hafif şişmanlık erkeklerde %14.2, kızlarda %14.4; obezite ise sırası ile %9.1 ve %7.3 bulunmuştur. Üniversite öğrencileri ile yapılan çalışmalarda, öğrencilerin çoğunluğu dengesiz beslenirken, bir bölümünün enerji tüketimi yetersizdir. Yapılan bazı çalışmalarda ise erkekler yeterli düzeyde enerji alırken, kızların enerji alımının düşük olduğu görülmüştür. Eksik enerji alımı sonucu halsizlik ve bitkinlik, yetersiz besin ögesi alımı, zayıflamış bağışıklık sistemi, büyüme ve gelişmede gerileme, kas gelişiminin zayıfladığı görülmüştür. Son yıllarda modern yaşamın getirdiği sağlıksız beslenme alışkanlıklarının özellikle gençler arasında ivme göstermesi ve hareketten yoksun bir yaşam tarzı sonucu ortaya çıkan obezite, dünyada ve ülkemizde giderek diğer beslenme bozukluklarının önüne geçen bir sağlık sorunu haline dönüşmüştür. Ülkemizde obezite sıklığı son 13 yılda %44 ivme göstererek son yapılan TURDEP çalışmasında %32 olarak bildirilmiştir. Sağlıksız beslenme çocuklardan tutun adolesanlar, hamileler, yetişkinler, sporcular, yaşlılara kadar toplumun her kesimini ve gelecek nesilleri olumsuz etkilemektedir. Bu durumu en küçük ayrıntısına kadar kavrayıp çözüm getirmek de ancak kişinin beslenme kalitesini her gurup her parametre için ayrı ayrı ele alıp sorgulayıp problemi saptayan yukarıdaki indeksler sayesinde mümkün olabilir. Başta İskandinav ülkeleri olmak üzere birçok ülkede ve dahi bizim ülkemizde yavaş yavaş bu skorlar kullanılmaya başlanmış olup epidemik olarak ölçümler yapılmaya başlanmıştır. Bu da bizim için umut verici bir gelişmedir. Bu çalışmada Diyet Kalite İndeksleri ayrıntılı olarak anlatılmış olup, diyet kalitesinin toplumun farklı kesimlerini etkileyişi incelenmiş ve derlenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Diyet Kalitesi, Sağlıklı Beslenme, Obezite, Akdeniz Diyet Skoru, Çocuklar, Adolesanlar