Beslenme, yaşamsal faaliyetlerin sürdürülmesi, büyüme, gelişme için zorunlu bir eylemdir.
Çağımızda obezite, kardiyovasküler hastalıklar, diyabet gibi kronik hastalıklar hiç olmadığı
kadar artmıştır. Tüm bunların ortak noktası ise yanlış hayat ve beslenme tarzından ileri
gelmektedir. Dünya üzerindeki insanların bir kısmı malnütrisyon nedeniyle hayatını
kaybederken bir kısmı ise aşırı besin alımının tetiklediği yukarıda sayılan hastalıklar nedeniyle
hayatını kaybetmektedir. Tüm bu durumlar sağlıklı beslenmeyi hayat tarzı haline getirmenin
bugün dün olduğundan çok daha gerekli hale geldiğini göstermiştir. Bu da öncelikle kitlelerin
beslenme rutinini algılayıp üzerinde düzenlemeler yaparak mümkün olabilir. Beslenme
kalitesini ölçmek amacıyla Diyet Kalite İndeksi, Sağlıklı Diyet Göstergesi, Sağlıklı Yeme
İndeksi, Akdeniz Diyet Skoru gibi birçok ölçek geliştirilmiştir. Bu ölçeklerin temel prensibi
çeşitlilik, ılımlılık, genel denge ve yeterlilik parametreleri çerçevesinde besinleri gruplandırıp
haftalık, günlük, aylık gibi periyotlarda tüketimi değerlendirip puanlandırmaktır. Ülkemizde
yapılan Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması’nda 6-18 yaş grubu çocuklarda hafif şişmanlık
erkeklerde %14.2, kızlarda %14.4; obezite ise sırası ile %9.1 ve %7.3 bulunmuştur. Üniversite
öğrencileri ile yapılan çalışmalarda, öğrencilerin çoğunluğu dengesiz beslenirken, bir
bölümünün enerji tüketimi yetersizdir. Yapılan bazı çalışmalarda ise erkekler yeterli düzeyde
enerji alırken, kızların enerji alımının düşük olduğu görülmüştür. Eksik enerji alımı sonucu
halsizlik ve bitkinlik, yetersiz besin ögesi alımı, zayıflamış bağışıklık sistemi, büyüme ve
gelişmede gerileme, kas gelişiminin zayıfladığı görülmüştür. Son yıllarda modern yaşamın
getirdiği sağlıksız beslenme alışkanlıklarının özellikle gençler arasında ivme göstermesi ve
hareketten yoksun bir yaşam tarzı sonucu ortaya çıkan obezite, dünyada ve ülkemizde giderek
diğer beslenme bozukluklarının önüne geçen bir sağlık sorunu haline dönüşmüştür. Ülkemizde
obezite sıklığı son 13 yılda %44 ivme göstererek son yapılan TURDEP çalışmasında %32
olarak bildirilmiştir. Sağlıksız beslenme çocuklardan tutun adolesanlar, hamileler, yetişkinler,
sporcular, yaşlılara kadar toplumun her kesimini ve gelecek nesilleri olumsuz etkilemektedir.
Bu durumu en küçük ayrıntısına kadar kavrayıp çözüm getirmek de ancak kişinin beslenme
kalitesini her gurup her parametre için ayrı ayrı ele alıp sorgulayıp problemi saptayan
yukarıdaki indeksler sayesinde mümkün olabilir. Başta İskandinav ülkeleri olmak üzere birçok
ülkede ve dahi bizim ülkemizde yavaş yavaş bu skorlar kullanılmaya başlanmış olup epidemik
olarak ölçümler yapılmaya başlanmıştır. Bu da bizim için umut verici bir gelişmedir. Bu
çalışmada Diyet Kalite İndeksleri ayrıntılı olarak anlatılmış olup, diyet kalitesinin toplumun
farklı kesimlerini etkileyişi incelenmiş ve derlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Diyet Kalitesi, Sağlıklı Beslenme, Obezite, Akdeniz Diyet Skoru, Çocuklar, Adolesanlar
|
