Çölyak hastalýðý, genetik olarak yatkýnlýðý bulunan bireylerde buðday gluteni ve diðer tahýl prolaminleri tarafýndan tetiklenen ve karýn aðrýsý, diyare, bulantý, konstipasyon gibi klinik bulgularýn varlýðý ile karakterize immün-aracýlý sistemik bir bozukluktur. Dünya genelinde prevalansý %0,006 ile %5,6 arasýnda deðiþkenlik gösterse de genel olarak her 100 kiþiden birinde görülmektedir. Çölyaklý bireylerde anemi, kemik yoðunluðunda azalmalara baðlý kýrýklar, artrit, nöropati, hepatit ve çocuklarda boy kýsalýðý görülme sýklýðýnýn yüksek olmasý nedeniyle asemptomatik de olsa taný konulmasýnýn ardýndan en kýsa sürede tedaviye baþlanmalýdýr. Çölyak hastalýðýnýn günümüzde bilinen tek ve etkili tedavisi yaþam boyu sýký glutensiz diyet tedavisidir. Bu tedavi gerek sosyal yaþamý kýsýtlamasý gerekse özel ürünler gerektirmesi nedeniyle güçtür. Diyette buðday, çavdar, arpa ve bunlardan elde edilen tüm ürünlerin diyetten çýkarýlmasý esastýr. Buðday ve gluten, gýda endüstrisinde katký maddesi olarak sýklýkla kullandýðýndan birçok paketli üründe bulunmaktadýr. Bu nedenle, çölyak hastasý bireylerin etiket okuma hususunda dikkatli olmasý gerekir. Ev ortamýnda gluten bulaþýnýn önlenmesi için glutensiz ürünlerin gluten içeren ürünlerle bir arada saklanmamasý önemlidir. Ayrýca gluten kaynaklarýnýn diyetten çýkarýlmasý beslenme örüntüsünde deðiþiklere yol açabilir. Glutensiz özel ürünlerin birçoðunda muadillerine göre daha yüksek karbonhidrat ve yað kullanýmý söz konusudur. Örüntünün iyileþtirilmesinde glutensiz beslenme düzeninde diyetten çýkarýlan tahýl ürünlerinin yerine psödotahýllar alternatif olabilirler. Böylelikle, iyi planlanan glutensiz diyetlerde doðru besin tercihleri yapýlarak besin ögesi yetersizliklerinin önüne geçilmesi ve glutensiz diyetlerde oluþmasý beklenen örüntü deðiþikliklerinin önüne geçilmesi saðlanabilir.
Anahtar Kelimeler: Çölyak, beslenme, glutensiz diyet
|
