Biliþ; karar alma, hafýza, konsantrasyon ve öðrenme konularý bakýmýndan yaþýn ilerlemesiyle birlikte azalan bir fonksiyon olarak bilinmektedir. Bireylerin hayat kalitesini etkileyebilecek faktörler arasýnda kognitif fonksiyonlarýn önemli bir yeri bulunmaktadýr. Kognitif fonksiyonlardaki azalma, giderek artýþ gösteren bir halk saðlýðý problemidir. Dünya genelinde yapýlan çalýþmalarda 2050 yýlýna kadar 130 milyonu aþkýn yetiþkinin, biliþsel bozulmanýn ileri bir aþamasý olan demans ile karþý karþýya kalacaðý beklenmektedir. Dolayýsýyla bu riski azaltan önleyici unsurlara ilgi artmýþtýr. Bu durumu etkileyen faktörler arasýnda deðiþtirilebilir yaþam tarzýyla ilgili faktörlerin kognitif performans ile iliþkisini ortaya koyan epidemiyolojik kanýtlar mevcuttur. Dolayýsýyla besin ögelerinin kognitif performans ile iliþkisini belirlemek amacý ile pek çok çalýþma yapýlmýþtýr. Bilhassa beslenmenin, biliþsel gerileme ve ileriki yaþamda demansýn önlenmesinde rol oynayan önemli bir deðiþtirilebilir risk faktörü olabileceði kabul edilmiþtir. Kognitif performanstaki azalmanýn ilerleyiþini önlemeye ek olarak ilerleyiþini yavaþlatmak veya durdurmak için de beslenmenin önemi vurgulanmaktadýr. Çünkü beyin, metabolizma hýzý yüksek bir organ olduðundan saðlýklý çalýþabilmesi için besinlere ihtiyaç duymaktadýr. Epidemiyolojik verilerin çoðu, besin ögesi alýmlarýnýn beyin geliþimi ve fonksiyonlarý üzerinde önemli bir rolü olduðunu ve kognitif performans üzerinde etkili olabileceðini göstermektedir. Bu derleme çalýþmasýnda ise B vitamini, D vitamini, antioksidan vitaminler, polifenoller ve yað asitleri dahil olmak üzere pek çok besin öðesinin, beyin saðlýðý ve zihinsel fonksiyonlar üzerindeki etkisi incelenecektir.
Anahtar Kelimeler: Biliþsel fonksiyon, Besin ögeleri, Beslenme
|
