Biliş; karar alma, hafıza, konsantrasyon ve öğrenme konuları bakımından yaşın ilerlemesiyle birlikte azalan bir fonksiyon olarak bilinmektedir. Bireylerin hayat kalitesini etkileyebilecek faktörler arasında kognitif fonksiyonların önemli bir yeri bulunmaktadır. Kognitif fonksiyonlardaki azalma, giderek artış gösteren bir halk sağlığı problemidir. Dünya genelinde yapılan çalışmalarda 2050 yılına kadar 130 milyonu aşkın yetişkinin, bilişsel bozulmanın ileri bir aşaması olan demans ile karşı karşıya kalacağı beklenmektedir. Dolayısıyla bu riski azaltan önleyici unsurlara ilgi artmıştır. Bu durumu etkileyen faktörler arasında değiştirilebilir yaşam tarzıyla ilgili faktörlerin kognitif performans ile ilişkisini ortaya koyan epidemiyolojik kanıtlar mevcuttur. Dolayısıyla besin ögelerinin kognitif performans ile ilişkisini belirlemek amacı ile pek çok çalışma yapılmıştır. Bilhassa beslenmenin, bilişsel gerileme ve ileriki yaşamda demansın önlenmesinde rol oynayan önemli bir değiştirilebilir risk faktörü olabileceği kabul edilmiştir. Kognitif performanstaki azalmanın ilerleyişini önlemeye ek olarak ilerleyişini yavaşlatmak veya durdurmak için de beslenmenin önemi vurgulanmaktadır. Çünkü beyin, metabolizma hızı yüksek bir organ olduğundan sağlıklı çalışabilmesi için besinlere ihtiyaç duymaktadır. Epidemiyolojik verilerin çoğu, besin ögesi alımlarının beyin gelişimi ve fonksiyonları üzerinde önemli bir rolü olduğunu ve kognitif performans üzerinde etkili olabileceğini göstermektedir. Bu derleme çalışmasında ise B vitamini, D vitamini, antioksidan vitaminler, polifenoller ve yağ asitleri dahil olmak üzere pek çok besin öğesinin, beyin sağlığı ve zihinsel fonksiyonlar üzerindeki etkisi incelenecektir.
Anahtar Kelimeler: Bilişsel fonksiyon, Besin ögeleri, Beslenme
|
