Yeme davranýþý, canlýnýn yaþamýný devam ettirebilmesi için hayatý boyunca gerçekleþtirdiði temel davranýþlardandýr. Biyolojik, psikolojik, çevresel, sosyo-kültürel ve genetik etmenler yeme davranýþýný olumsuz etkileyerek yetersiz/aþýrý beslenme ya da yeme bozukluklarýna da yol açabilmektedir. Bu literatür taramasýnda metabolik yolaklar ve hedonik sistem aracýlýðý ile düzenlenen yeme davranýþýný etkileyen psikolojik faktörlere deðinilmiþtir. Olumsuz duygulanýmla iliþkili olan anksiyete, öfke, üzüntü ve suçluluk gibi duygulara yanýt olarak yeme davranýþý eðiliminin görüldüðü duygusal yeme durumu ortaya çýkar. Fiziksel açlýk, midede kazýnma, burukluk hissi ve kan þekeri düþüklüðü gibi belirtilere sahiptir; duygusal açlýk sýrasýnda ise kiþi önüne geleni yemekte ve bu yiyeceklerin genellikle yüksek kalorili olduðu belirtilmektedir. Yeme davranýþý ve duygular arasýndaki iliþkiye yönelik; psikosomatik teori, obezite teorisi, içsel-dýþsal teori, kýsýtlama teorisi gibi çeþitli teoriler geliþtirilmiþtir. Kiþilik özellikleri olan dürtüsellik, mükemmeliyetçilik, saldýrganlýk ve benlik saygýsý ile farklý yeme davranýþlarý ve yeme bozukluklarý arasýnda anlamlý iliþkiler olduðu görülmüþtür. Yeme davranýþý patolojisi gösteren çocuklarýn aile öykülerine bakýldýðýnda sorunlu aile modellerine sahip olduklarý görülmektedir. Tüm bu faktörlerin yanýnda yapýlan çalýþmalarda çeþitli kiþilik bozukluklarýnýn yeme bozukluklarý ile baðlantýlý olduðu görülmüþtür. B kümesi kiþilik bozukluklarýnýn daha çok bulimik hastalarda, C kümesi kiþilik bozukluklarýnýn ise anoreksik hastalarda daha fazla görüldüðü bildirilmiþtir. Kiþinin benlik bütünlüðünü tehdit eden travmatik yaþantýlar da özellikle çocukluk döneminde yaþanmasý durumunda ruhsal saðlýðý ve yeme davranýþlarýný etkileyen bir faktördür. Çocuklarda duygusal, fiziksel ve cinsel istismar, ruhsal bozukluklarýn baþlamasýna neden olabilecek yeme bozukluklarýnýn oluþumunu arttýrmaktadýr. Sosyal çevrede gerçekçi olmayan ince bir fiziki görünüm ile kadýnlarýn nesneleþtirilmesinin ve bunun kadýnlar tarafýndan içselleþtirilmesi sonucunda da çeþitli yeme davranýþý bozukluklarý görülebilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Yeme davranýþý, yeme bozukluklarý, yeme baðýmlýlýðý
|
