Psikobiyotikler, psikotropik özelliklere sahip ajanlarýn en yenisidir. Dinan ve arkadaþlarý 2013 yýlýnda psikobiyotik terimini ‘’Psikiyatrik hastalýklarýn tedavisinde potansiyel yararlarý olan yeni bir probiyotik sýnýf’ olarak tanýmlamýþtýr. Psikobiyotikler yeterli miktarda tüketildiðinde baðýrsak ve beyin arasýndaki bakterilerin aracýlýk ettiði sinyalleri manipüle ederek mental saðlýðý olumlu etkileyebilen canlý mikroorganizmalardýr. Psikoterapotik etkilerini nörotransmitterler, kýsa zincirli yað asitleri, nörohormonlar ve antiinflamatuar sitokin oluþturarak ve beyinde inflamasyonu ve oksidatif stresi azaltarak gerçekleþtirir. Oluþan metabolitler kan-beyin bariyerini geçerek beyin baðýrsak ekseni aracýlýðýyla sinir sistemi üzerinden baðýþýklýðý modüle edebilir. Parkinson hastalýðý beynin substantia nigra bölümündeki dopaminerjik nöronlarýn kaybedildiði, serebral kortekse giden sinyal iletiminin bozulduðu nörodejeneratif bir hastalýktýr. Histopatolojik olarak Lewy cisimciklerini oluþturan α-sinükleinin oluþumu görülür. Parkinson hastalýðý bradikinezi, rjidite, tremor gibi bulgularla karakterizedir ve yaþýn ilerlemesiyle insidansý artar. Artmýþ baðýrsak geçirgenliði ve disbiyoz Parkinson hastalýðýnda rol oynar. Parkinson hastalýðýnda psikobiyotikler nörotrofik faktör artýþýyla dopaminerjik nöronlarýn korunmasýný saðlar. Substantia nigrada α-sinüklein oluþumunu ve strial dopaminin kaybýný azaltarak nörodejenerasyonu yavaþlatabilir. Ýntestinal mikrobiyotayý olumlu yönde etkileyerek baðýrsak geçirgenliðini azaltýr, beyin-baðýrsak eksenini modüle ederek hastalýðýn ilerlemesinde rol oynayabilir. Antiinflamatuar sitokinleri artýrýp proinflamatuar sitokin ve reaktif oksijen türlerini azaltarak nöroinflamasyonu azaltýr. Motor fonksiyonlarda ve biliþsel iþlevlerde iyileþme saðlayabilir. Liao ve arkadaþlarý(2020)’nýn yaptýklarý çalýþmada psikobiyotiklerden lactobasillus plantarum PS128’in 4 hafta boyunca uygulanmasý farelerde motor fonksiyon kaybýný hafifletmiþ ve nörodejeneratif süreçleri inhibe etmiþtir. Lu ve arkadaþlarý(2021) 25 Parkinson hastasýnda 12 haftalýk psikobiyotik takviyesi uygulanmasýnýn motor fonksiyonlarý ve yaþam kalitesini artýrdýðýný göstermiþtir. Bu etkilerinden dolayý psikobiyotikler Parkinson hastalýðý için umut vaat etse de konunun daha iyi anlaþýlabilmesi için daha fazla çalýþmaya ihtiyaç vardýr. ORCID NO: 0000-0002-7905-4719
Anahtar Kelimeler: Parkinson, Psikobiyotik, Probiyotik
|
