Non-alkolik yaðlý karaciðer hastalýðý(NAYKH), karaciðerde alkol tüketimine baðlý olmayan aþýrý yað birikimi olarak tanýmlanmaktadýr. NAYKH; basit steatoz, non-alkolik steatohepatit(NASH), fibroz, siroz ve hepatoselüler karsinomu içeren geniþ bir karaciðer hasarý yelpazesini kapsayan þemsiye bir terim olarak kullanýlmaktadýr. NAYKH; sýklýkla obezite, tip-2 diyabet, hiperlipidemi ve hipertansiyon gibi kardiyometabolik hastalýklarla baðlantýlý olarak ortaya çýkmaktadýr.Bununla birlikte NAYKH’nýn ve buna eþlik eden kardiyometabolik hastalýklarýn prognozuna neden olan mekanizmalar tam olarak anlaþýlamamýþtýr.Ancak genetik ve çevresel faktörlerle iliþkili oksidasyon ve inflamasyon durumlarýnýn NAYKH’nýn ortaya çýkýþýnda etkili olduðu düþünülmektedir. Reaktif oksijen türlerinin ve inflamasyonun neden olduðu oksidatif stres, hepatit hücre ölümüne ve doku hasarýna neden olmakta ve bu durumun NAYKH patogenezinde önemli bir mekanizma olduðu düþünülmektedir.Bununla iliþkili olarak anti-inflamatuvar özelliklere sahip ve antioksidanlardan zengin bir beslenme tarzý, NAYKH’nýn patogenezine temel oluþturan kronik inflamasyonun iyileþtirilmesinde etkili olabilmektedir.Bu noktada çeþitli antioksidan bileþiklerin sinerjistik etkisini ortaya koyan toplam antioksidan kapasite kavramý, NAYKH’li bireyler için önem kazanmaktadýr. Yapýlan çalýþmalarda, diyet antioksidan kapasitesi yüksek olan bireylerde NAYKH riski daha düþük bulunmuþtur.Yine antioksidan içeriði yüksek Akdeniz-diyetinin NAYKH olan bireylerde hepatit steatozu ve insülin direncini iyileþtirdiðini gösteren çalýþmalar mevcuttur. Ayrýca diyetle A,C,E vitaminleri; çinko ve selenyum gibi çeþitli antioksidan besin ögelerinin yüksek miktarda alýmý daha düþük NAYKH riskiyle iliþkilendirilmiþtir.Sonuç olarak; diyet baþta olmak üzere yaþam tarzý deðiþiklikleri NAYKH için hala en etkili tedavi yöntemi olarak düþünülmektedir. Bu nedenle antioksidan kapasitesi yüksek biyoaktif bileþiklerden zengin besinlere diyette daha çok yer vermek, Batý-tarzý bir diyet modeli yerine Akdeniz-tipi antioksidan içeriði yüksek bir diyet tarzýný benimsemek; NAYKH ve iliþkili kardiyometabolik hastalýklarda oldukça etkili bir tedavi stratejisi olarak görünmektedir. "Bu çalýþma birinci sýrada yer alan yazarýn tezinden üretilmiþtir. ORCID NO: 0009-0000-9546-370X"
Anahtar Kelimeler: Non-alkolik Yaðlý Karaciðer Hastalýðý, Kardiyometabolik Hastalýklar, Oksidatif Stres, Diyet Antioksidan Kapasitesi
|
