Konstipasyon (kabýzlýk), saðlýkta birinci ve ikinci basamakta görülen en yaygýn gastrointestinal sorunlar arasýndadýr. Dýþkýlama sýklýðýnýn deðiþmesi veya diskezi (aðrýlý sert dýþkýlama veya tam dýþkýlamanýn olmamasý) ile karakterize defekasyon güçlüðü olarak tanýmlanýr. Normal transitli (geçiþli), yavaþ transitli ve anorektal fonksiyon bozukluðu olmak üzere üç geniþ kategoriye ayrýlmaktadýr. Konstipasyonu iyileþtirmeye yönelik stratejilerin belirlenmesi, hastalýkla iliþkili faktörlerin araþtýrýlmasýný gerektirir. Konstipasyon ile ilgili olarak cinsiyet, ileri yaþ, düþük gelir ve eðitim düzeyi, ilaç kullanýmý ve eþlik eden hastalýklarýn varlýðý dahil olmak üzere çeþitli risk faktörleri tanýmlanmýþtýr. Bu risk faktörlerine ek olarak yetersiz sývý, su ve lif/posa alýmý, düþük fiziksel aktivite, yetersiz sebze ve meyve tüketimi ve aþýrý kahve ve çay tüketimi gibi diyet ve yaþam tarzý faktörlerinin tümü konstipasyon ile iliþkilendirilmiþtir.
Yaygýn görülen normal transitli konstipasyon, bir diðer adýyla fonksiyonel konstipasyon tanýsý için Roma IV taný kriterleri bulunmaktadýr. Konstipasyonun deðerlendirilmesi sýrasýnda dikkatli bir öykü ve fizik muayene yapýlmasý gerekmektedir. Klinik tablo veya fizik muayene kabýzlýðýn ikincil bir nedenini düþündürüyorsa hemoglobin, C-reaktif protein, tiroid fonksiyonu ve kalsiyum gibi temel laboratuvar testleri düþünülebilir. Ayný þekilde, kolonoskopi genellikle “alarm” özelliklerinin varlýðýnda konstipasyon semptomlarý için endikedir. Konstipasyonu tedavi etmek için çok sayýda besin dýþý ajan mevcuttur. Bunlar hacim artýrýcý ajanlar, uyarýcý ve ozmotik laksatifler, dýþký yumuþatýcýlar, sekretagoglar (salgý arttýrýcý) ve serotonerjik ajanlardýr. Bunlarýn yaný sýra kronik konstipasyonu olan hastalara asýl posa alýmýný arttýrýcý bir beslenme tedavisi önerilir. Diyet posasý, hafif ile orta derecede konstipasyonun giderilmesinde etkili olmaktadýr.
ORCID NO: 0000-0002-7072-7673, 0000-0001-9923-7435
Anahtar Kelimeler: Konstipasyon, Kabýzlýk, Roma IV Kriterleri, Beslenme, Posa, Lif
|
