Dünya çapýnda görülme sýklýðý oldukça artan vücutta aþýrý miktarda yað birikimi olarak tanýmlanan obezite, bireyi hem fiziksel hem de psikolojik açýdan etkisi altýna alarak beslenme ve yaþam tarzýnda olumsuz deðiþikliklere neden olabilmektedir. Obezitenin karmaþýk metabolizmasýnda nöronal ve hormonal sistemlerin etkin rol aldýðý, genetik ve çevresel etkileþimlerin rol oynadýðý düþünülmektedir. Besinin ödüllendirici özellikleri metabolik bir ihtiyaç yokken besinlere karþý yeme isteði ve haz alma beklentisi, metabolik geri bildirim tarafýndan düzenlenemeyen biliþsel ve duygusal faktörlerle ilgili besin alýmýný ifade eden hedonik yeme kavramýný ortaya çýkarmýþtýr. Hedonik hiperfaji; aþýrý lezzetli, çekici, uzun raf ömürlü, tüketime hazýr, enerji yoðunluðu fazla, þeker ve yað içeriði yüksek olan ultra iþlenmiþ besin tüketimini teþvik ederek ödül mekanizmasýndan sorumlu dopaminerjik devrelerin aktivitesini uyarabilmektedir. Artan hedonik besin alýmlarýnýn, obeziteyi tetikleyici unsur olmasý sebebiyle obezite patofizyolojisinde rol aldýðý düþünülmektedir. Ayný zamanda hem artan ultra iþlenmiþ besin tüketimi hem de artan obezite þiddeti vücut aðýrlýðý ve beden imaj yapýlarýnýn daha sýk damgalanmasýný beraberinde getirebilmektedir. Bu noktada konunun uzmaný diyetisyenler tarafýndan bireylere uygulanan týbbi beslenme tedavileri ile hedonik açlýða maruziyetin azaltýlmasý saðlanabilir. Obezite ile mücadelenin her geçen gün daha fazla önem kazandýðý günümüz dünyasýnda; hedonik açlýðýn ve ultra iþlenmiþ besin tüketiminin rolünün saptanmasý, besin çeþitliliðinin ve yeterli-dengeli beslenmenin öneminin vurgulanmasý ve obezite yönetiminde bireylerin beden algýlarýna yönelik öz deðerlendirmeleri oldukça önemli bir yer tutmaktadýr. "Bu çalýþma birinci sýrada yer alan yazarýn tezinden üretilmiþtir. ORCID NO: 0009-0001-3006-3809"
Anahtar Kelimeler: Hedonik Açlýk, Ultra Ýþlenmiþ Besin, Obezite, Beden Algýsý
|
