Diyet posasý ve yaðý, beslenme ve diyetetik biliminde hem saðlýk üzerindeki rolleri hem de týbbi beslenme tedavilerinde kullanýmlarýyla ön plana çýkan yeterli ve dengeli beslenmenin önemli bileþenlerindendir. Obezite, diyabet, kalp- damar hastalýklarý ve bazý kanser türleriyle iliþkili bulunan diyet posasý ve yaðýnýn, tüketim durumlarýný incelemek için retrospektif ve prospektif besin tüketim kayýtlarý (24 saatlik, üç günlük, yedi günlük gibi) veya besin tüketim sýklýðý formu kullanýlan yöntemlerdir. Detaylý sonuçlar veren bu yöntemlerin avantajlarý olduðu gibi, uygulama ve deðerlendirilmesinde bazý kýsýtlama ve zorluklarla da karþýlaþýlabilmektedir. Diyet posasý ve yað tüketim durumunun izlenmesi, diyetisyenler açýsýndan hastalar hakkýnda bilgi edinilmesi, saðlýðýn geliþtirilmesi ve kronik hastalýklarda týbbi beslenme tedavilerinin uygulanmasý ve izlenmesinde önem arz etmektedir. Bu doðrultuda kolay, pratik, kýsa sürede uygulanabilir ve doðru sonuç (valide) verebilir alternatif bir anket veya ölçeðin gerekliliði ortaya çýkmaktadýr. Türkçe literatürde hem diyet posasý hem de yaðýnýn tüketim durumunu saptamaya yönelik bir anket ya da ölçek tespit edilememiþ olup; dünya literatüründe ‘Posa Alýmýný Ýzlemeye Yönelik Kýsa Anket Çalýþmasý (FiberScreen)’, ‘Alýþýlmýþ Diyet Posasý Alýmý Kýsa Gýda Sýklýðý Anketi (Habitual Dietary Fibre Intake Short Food Frequency Questionnaire)’ ve ‘Yað ve Posa Tüketim Davranýþý Anketi (Fat and fibre behaviour questionnaire)’ karþýmýza çýkmaktadýr. Bu veriler göz önünde bulundurulduðunda diyet posasý ve yaðýnýn tüketim durumunu deðerlendirmeye yönelik Türkçe geçerlik ve güvenirliði yüksek bir anket veya ölçeðe ihtiyaç açýktýr. "Bu çalýþma ilgili yazarýn tezinden üretilmiþtir. ORCID NO: 0009-0003-0348-1727"
Anahtar Kelimeler: Diyet Yaðý, Diyet Posasý, Ölçek, Geçerlik, Güvenirlik
|
