Kanser tüm dünyada insidansý hýzla artmaya devam eden kompleks bir hastalýktýr. Yapýlan çalýþmalar sonucunda fonksiyonel besinlerin yapýsýnda bulunan biyoaktif bileþenlerin kansere karþý kemopreventif etkiler gösterebileceði kanýtlanmýþtýr. Kanserlerin önemli bir kýsmýnýn doðru beslenme alýþkanlýklarý ve yaþam tarzý modifikasyonu ile önlenebilir olmasý bu tarz bileþenlere olan ilgiyi artýrmaktadýr. Bu bileþenler arasýnda en dikkat çeken, krusifer (turpgil) grubu sebzelerin yapýsýnda bulunan bir izotiyosiyanat olan sülforafandýr. Ýzotiyosiyanatlar bitkilerde glukozinolat öncülleri olarak bulunur. Glukozinolatlar brokoli, turp, beyaz ve karalahana, karnabahar, brüksel lahanasý, hardal gibi sebzelerin küçük parçalara ayýrýlmasý, çiðnenmesi, doðranmasý sonucunda aktive olan mirosinaz enzimi ile sülforafana hidroliz olmaktadýr. Sülforafan içeren sebzelerin tüketiminin prostat, mesane, meme, rahim aðzý, mide, kolon, akciðer gibi birçok kanser türünün geliþim riskini inhibe ettiði bildirilmiþtir. Sülforafan; Faz I enzimlerini doðrudan inhibe edip karsinojenlerin aktivasyonunu azalatarak, Faz II enzimlerini dolaylý yoldan uyararak karsinojenlerin detoksifikasyonunu artýrarak, hücre proliferasyonu, apoptoz, inflamasyon ve oksidatif stresi düzenleyen hücre sinyal yollarýna müdahale ederek anti-kanser özelliðini gösterir. Sülforafanýn kanseri birden çok yolla önleyen bir bileþen olmasý onu kemoprevansiyonda umut vaad eden bir diyetsel terapötik ajan haline getirmiþtir. Yapýlan çalýþmalar sonucunda sülforafan tüketiminin güvenli ve tolere edilebilir olduðu bildirmiþtir. Bu derlemede sülforafanýn özellikleri, antikanser etki mekanizmasýnýn Faz I ve Faz II enzimleri üzerine etkisi ve biyoyararlýlýðý kýsaca gözden geçirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Ýzotiyosiyanat, Sülforafan, Kemoprevansiyon
|
