Ýrisin hormonu; egzersiz sonrasý temel olarak iskelet kas dokusundan salýndýðý saptanan bir miyokin türü olup fibronektin tip III domain 5 proteininin proteolitik ürünüdür. Ýrisinin en metabolizmada önemli fizyolojik görevi, beyaz yað dokusunu kahverengi yað dokusuna dönüþtürerek termogenezi desteklemesidir. Ýrisin hormonu salýnýmýnýn temelde egzersiz ile uyarýldýðý ve egzersiz yapan bireylerde sedanter olan bireylere göre farklý irisin seviyelerinin olduðu çalýþmalarda belirlenmiþtir. Obez ve tip 2 diyabetli bireylerde yapýlan klinik çalýþmalarda bu kronik hastalýklarý olan bireylerin irisin seviyelerinin saðlýklý bireylere göre farklý olduðu belirlenmiþ olup metabolizmada inflamasyon süreçleri ile irisin hormonunun baðlantýlý olduðu bildirilmiþtir. Bu þekilde irisin hormonunun hafif þiþman ve obez bireylerde önemli bir belirteç olarak kullanýlabileceði düþünülmüþtür. Ek olarak böbrek hastalýklarý, bazý kanser türleri, nörolojik bazý hastalýklarda da irisin düzeyinin deðiþtiði belirlenmiþtir. Çeþitli diyet tedavilerinin irisin seviyeleri ile iliþkisini belirlemek amacý ile yapýlan insan ve deney hayvaný çalýþmalarýnda, diyetin besin ve besin ögesi içeriði ile iliþkisi henüz netleþtirilmemiþ olmasýna raðmen düþük kalorili diyet; düþük kalorili ve düþük karbonhidratlý ketojenik diyet; karbonhidrat içeriði yönünden de glisemik indeksi düþük diyet türlerinin tedavi olarak uygulanmasý sonucu hafif þiþman ve obez bireylerde irisin seviyelerinin anlamlý düzeyde etkilendiði saptanmýþtýr. Bu derleme çalýþmasýnda ise irisinin kimyasal yapýsý, insan metabolizmasýndaki fizyolojik görevleri, kronik hastalýklar ve beslenme ile iliþkisinin açýklanmasý amaçlanmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: Ýrisin, obezite, beslenme
|
