Yeme davranışı, canlının yaşamını devam ettirebilmesi için hayatı boyunca gerçekleştirdiği temel davranışlardandır. Biyolojik, psikolojik, çevresel, sosyo-kültürel ve genetik etmenler yeme davranışını olumsuz etkileyerek yetersiz/aşırı beslenme ya da yeme bozukluklarına da yol açabilmektedir. Bu literatür taramasında metabolik yolaklar ve hedonik sistem aracılığı ile düzenlenen yeme davranışını etkileyen psikolojik faktörlere değinilmiştir. Olumsuz duygulanımla ilişkili olan anksiyete, öfke, üzüntü ve suçluluk gibi duygulara yanıt olarak yeme davranışı eğiliminin görüldüğü duygusal yeme durumu ortaya çıkar. Fiziksel açlık, midede kazınma, burukluk hissi ve kan şekeri düşüklüğü gibi belirtilere sahiptir; duygusal açlık sırasında ise kişi önüne geleni yemekte ve bu yiyeceklerin genellikle yüksek kalorili olduğu belirtilmektedir. Yeme davranışı ve duygular arasındaki ilişkiye yönelik; psikosomatik teori, obezite teorisi, içsel-dışsal teori, kısıtlama teorisi gibi çeşitli teoriler geliştirilmiştir. Kişilik özellikleri olan dürtüsellik, mükemmeliyetçilik, saldırganlık ve benlik saygısı ile farklı yeme davranışları ve yeme bozuklukları arasında anlamlı ilişkiler olduğu görülmüştür. Yeme davranışı patolojisi gösteren çocukların aile öykülerine bakıldığında sorunlu aile modellerine sahip oldukları görülmektedir. Tüm bu faktörlerin yanında yapılan çalışmalarda çeşitli kişilik bozukluklarının yeme bozuklukları ile bağlantılı olduğu görülmüştür. B kümesi kişilik bozukluklarının daha çok bulimik hastalarda, C kümesi kişilik bozukluklarının ise anoreksik hastalarda daha fazla görüldüğü bildirilmiştir. Kişinin benlik bütünlüğünü tehdit eden travmatik yaşantılar da özellikle çocukluk döneminde yaşanması durumunda ruhsal sağlığı ve yeme davranışlarını etkileyen bir faktördür. Çocuklarda duygusal, fiziksel ve cinsel istismar, ruhsal bozuklukların başlamasına neden olabilecek yeme bozukluklarının oluşumunu arttırmaktadır. Sosyal çevrede gerçekçi olmayan ince bir fiziki görünüm ile kadınların nesneleştirilmesinin ve bunun kadınlar tarafından içselleştirilmesi sonucunda da çeşitli yeme davranışı bozuklukları görülebilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Yeme davranışı, yeme bozuklukları, yeme bağımlılığı
|
