Bu çalýþma gece çalýþan þoförlerde vardiyalý çalýþma düzeninin uyku kalitesi üzerindeki etkisinin araþtýrýlmasý amacýyla yapýlmýþtýr. Çalýþma, ÝETT Ýþletmeleri Genel Müdürlüðü bünyesinde çalýþan 21-57 yaþ aralýðýnda 150 gönüllü erkek þoför ile yürütülen bir vaka kontrol araþtýrmasýdýr. Katýlýmcýlarýn BKÝ’si uyku kalitesi ise Pittsburg Uyku Kalitesi Ýndeksi (PUKÝ) ile deðerlendirilmiþtir. Ýstatistiksel analizlerde SPSS 20.0 paket programý kullanýlmýþtýr. Katýlýmcýlarýn BKÝ’leri 29,4±4,3 kg/ m2, bel çevresi 104,9±11,1 cm ve vardiyalý olarak çalýþma süresi ortalamasý 10,1±8,7 yýldýr. PUKÝ deðerlendirmesine göre katýlýmcýlarýn uyku kalitesi, %66’sýnýn “iyi”, %34’ünün ise “kötü” olarak bulunmuþtur. Sindirim sistemi rahatsýzlýðý bulunan katýlýmcýlarýn kötü uyku kalitesine sahip olma oraný, bulunmayan katýlýmcýlara göre daha yüksektir (p=0,009, p<0,05). Vardiyalý çalýþan katýlýmcýlarýn BKÝ ve PUKÝ puanlarý arasýnda anlamlý bir fark yoktur fakat uyku ile baþ etmek için vardiya sýrasýnda kalori tüketimi fazla olan þoförlerin uyku kalitesi daha düþük olduðu saptanmýþtýr (p<0,05). Günde 1-2 öðün beslenen katýlýmcýlar, 2-6 öðün beslenen katýlýmcýlara göre daha yüksek oranda kötü uyku kalitesine sahiptir ancak anlamlý bir fark bulunamamýþtýr (p=0,053, p>0,05). Vardiyalý çalýþanlarda sirkadiyen ritim uyku bozukluklarý beslenme düzenini olumsuz etkilemekte ve baþta kalp damar hastalýklarý olmak üzere birçok kronik hastalýða neden olmaktadýr. Uyku bozukluklarýnýn dikkatsizliði arttýrarak iþ kazalarýna neden olduðu kaza istatistiklerinde görülmekte olup özellikle þoförlük mesleðinde daha önem kazanmaktadýr.
Anahtar Kelimeler: Beslenme Durumu, Vardiyalý Çalýþma, Sirkadiyen Ritim Uyku Bozukluklarý
|
