Ýnsanlarýn doðal kaynaklarý aþýrý kullanmasý doðal yaþam dengesini tahrip etmiþtir. Doðal dengenin bozulmasý ekilebilir arazilerin azalmasýna ve besin üretiminin bu durumdan olumsuz etkilenmesine neden olmuþtur. Bu durumun besine ulaþýlabilirliði azaltabileceði düþünülmektedir. Sürdürülebilir besin sistemleri, üretilen besinlerin tüm insanlara dengeli daðýlýmýný ve ulaþýlabilirliðini gerektirmektedir. Sürdürülebilir beslenme için; israfýn ve besin atýklarýnýn azaltýlmasýna ve çevreye etkisi düþük, saðlýklý bir beslenme modeline geçiþ yapýlmasýna ihtiyaç vardýr. Sürdürülebilir besleme modelleri olarak Akdeniz diyeti, çift piramit modeli, gezegensel saðlýk diyeti, vejetaryen diyet, hipertansiyonu durdurmak üzere diyet yaklaþýmlarý (DASH) ve Ýskandinav diyetleri önerilmektedir. Bu diyetlerin besin üretiminden kaynaklý kiþi baþýna düþen emisyonlarý azaltabileceði tahmin edilmektedir. Sürdürülebilirlik açýsýndan bakýldýðýnda hayvansal besinlerin aðýrlýkta olduðu diyetlerin çevresel yükünün daha fazla olduðu bilinmektedir. Beslenme sporcunun vücut aðýrlýðýný, saðlýðýný, vücut kompozisyonunu, spor performansýný ve egzersiz sonrasý toparlanma süresini etkilemektedir. Düzenli ve sporcuya uygun beslenme, egzersiz performansýnda artýþ, sakatlanma ve hastalýk risklerinde azalma ve toparlanma süresinde kýsalma saðlamaktadýr. Ancak sporcularýn uyguladýklarý diyetler, özel beslenme gereksinimleri nedeniyle yüksek miktarda hayvansal besinleri içerebilmektedir. Bu nedenle sporcularýn besin seçimleri sera gazý emisyonlarýnýn artýþýna neden olabilmektedir. Spor beslenmesinde sürdürülebilirlik için, diyetlerindeki kýrmýzý etin azaltmasý ve bitki bazlý protein seçeneklerinin daha fazla tercih edilmesi, besin israfýnýn ve paketli ürünlerin tüketiminin düþürülmesi ile sera gazý emisyonlarýnýn azaltýlmasýna katký saðlanabileceði düþünülmektedir. Sürdürülebilir beslenme modellerinin benimsenmesi ile bitki bazlý besinlerin tüketiminin artmasý diyetin vazodilatör, antioksidan ve anti inflamatuar özelliklerini de arttýrmaktadýr, bu da kan akýþýnýn iyileþmesine, oksidatif stresin ve inflamasyonun azalmasýna; dolayýsýyla dayanýklýlýk performansýnýn artmasýna, kas hasarýnýn azalmasýna ve daha hýzlý iyileþmeye yol açabilir. (ORCID ID: 0000-0001-8006-452X, 0000-0002-3625-4761)
Anahtar Kelimeler: Spor, Sürdürülebilir Beslenme, Akdeniz Diyeti, Vejetaryen
|
