Dünya Saðlýk Örgütü (DSÖ) tarafýndan insan ömrünün özellikle ilk 6 ayý boyunca anne sütü ile beslenme en ideal yöntem olarak kabul edilmektedir. Bebeklerin 0-6 aylýk dönemde çeþitli sebepler ile anne sütüyle beslenmelerinin kontraendike olduðu veya mümkün olmadýðý durumlarda ise bebek formulalarý en uygun tercih olmaktadýr. Bebek formulalarý çoðunlukla inek sütü bazlý üretilmektedir. Ýnek sütü bazlý formulalara alternatif olabilen soya bazlý formulalar ise uzun yýllardýr bebek formulasý pazarýnda yer alsalar da yapýlan çalýþmalar tarafýndan kullanýmlarýnýn endike olduðu durumlarýn kýsýtlý olduðu bildirilmiþtir. Ýnek sütü proteinine duyarlý enteropati, galaktozemi, primer laktoz intoleransý ve bebeðin bakýmýndan sorumlu olan yetiþkinlerin bebeðin beslenmesini vejetaryen olarak sürdürmeyi istemesi gibi bazý hastalýk ve özel durumlarda tercih edilen formula tipleri arasýnda soya bazlý formulalar yer almaktadýr. Soya ve soya izoflavonlarýnýn insan diyetinde bulunmasýnýn etkileri farklý yaþ ve saðlýk durumlarýna sahip katýlýmcýlar ile yapýlan çalýþmalarla ele alýnmýþtýr. Diyete soya ve soya ürünlerinin dâhil edilmesinin kardiyovasküler saðlýk, meme kanseri üzerine etkileri bu çalýþmalarýn ele aldýðý konulardan bazýlarýdýr. Soya ürünlerinin diyete dâhil edilmesini inceleyen çalýþmalarýn bir kýsmý da fitoöstrojen özelliklerinden dolayý postmenapozal dönemde östrojen replasyon tedavisi yerine kullanýlmalarýný kapsamaktadýr. Buradan yola çýkarak soya bazlý formulalarýn, bebeklerin uzun dönem endokrin saðlýklarý ve büyüme-geliþmeleri üzerine etkileri de literatürde önemli bir tartýþma konusu olarak yer almýþtýr. Bu baðlamda, bu çalýþmanýn amacý yapýlan farklý çalýþmalarýn incelenmesi aracýlýðýyla soya bazlý mamalarýn bebeklerde baþta endokrin saðlýðýn geliþimi olmak üzere, genel saðlýk etkilerinin incelenmesidir.
Anahtar Kelimeler: Soya, Soya Bazlý Formula, Fitoöstrojen, Bebek Formulalarý
|