Diyabetes mellitus, dünyada görülme sýklýðý endiþe verici düzeyde artmakta olan ve bulaþýcý olmayan küresel salgýn olarak tanýmlanan bir hastalýktýr. Hastalýðýn görülme sýklýðý geliþen teknoloji, hareketsiz yaþam ve beslenme alýþkanlýklarýnýn deðiþmesiyle artýþ göstermektedir. Tip 2 diyabet tanýsý olan bireylerin tedavisinde saðlýklý beslenme, egzersiz ve kilo kaybý veya ideal kilonun devamlýlýðýyla mümkündür. Yeni taný konulan bireylere birinci adým olarak yaþam tarzý deðiþikliði ve oral antidiyabetik önerilmektedir. Ancak genellikle bireylere önerilen yaþam tarzý deðiþikliði ve diðer önlemlerin zaman (ortalama 5 yýl) içerisinde yetersiz kaldýðý daha iyi glisemik kontrol için insülin tedavisine ihtiyaç duyulmaktadýr. Ýnsülin tedavisi diyabetin yönetiminde glisemik kontrolün saðlanmasýnda kilit rol oynamaktadýr. Fakat bireyler insülin tedavisine karþý özellikle; yaþamý kýsaltacaðý, hastalýðýn seyrinin daha kötüye gittiði, hayatlarýný olumsuz etkileyeceði ve tedavinin uygulama zorluklarý (aðrýlý olmasý, saklama koþullarý) gibi nedenlerle olumsuz tutum geliþtirebilmektedirler. Tedaviye baðlý yaþanýlan zorluklar bireylerin insüline uyumunu zorlaþtýrmakta ve baþlamadan býrakmalarýna neden olabilmektedir. Bu durum literatürde ”psikolojik insülin direnci” olarak adlandýrýlmaktadýr. Psikolojik insülin direnci özellikle, tedavide kullanýlan enjeksiyon sýklýðýnýn ve dozunun artmasý ile doðru orantýlý seyretmektedir. Ayný zamanda literatürde bazý çalýþmalarda, diyabet tedavisinde insülin olmadýðý zaman hastalýðýn yönetimini daha az önemsedikleri ortaya koymaktadýr. Ýnsülin kullanan bireylerin tedavisine karþý olumsuz tutumlara sahip olmalarý glisemik kontrolünü ve tedaviye uyumunu kötü yönde etkilemektedir. Bireylerin tedaviye uyumunun kötü olmasý akut komplikasyonlarýn artmasýna ve kronik komplikasyonlarýn daha erken dönemde yaþanmasýna neden olmaktadýr.
Sonuç: Diyabet tanýsý olan bireyler ile yakýn çalýþan meslek grubu olan hemþirelerin psikolojik direncini deðerlendirmesi ve etkileyen faktörleri belirlemeye yönelik çalýþmalar yapýlmasý literatüre oldukça katký saðlayacaktýr Ayrýca fenomenolojik araþtýrma yöntemleri ile sorunun temeline inilerek bireyler üzerinde farkýndalýk yaratýlmasý hastalarýn bu sorunun üstesinden gelmesinde yararlý olacaðý düþünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Diabetes Mellitus, Psikolojik Ýnsülin Direnci, Hemþirelik
|