Öz: Menopoz; kadýnlarýn doðal yaþam evrelerinden biridir ve Dünya Saðlýk Örgütü’ne göre menopoz, “ovaryum aktivesinin yitirilmesi sonucu menstruasyonun sonlanmasý” olarak tanýmlanmaktadýr. Yaþa baðlý inhibin-B’nin azalmasý ve FSH’ýn negatif feed-back’inin saðlanamamasý, fazlaca FSH üretimine foliküllerin zamanla duyarsýzlaþmasý, FSH tarafýndan regüle edilen duyarlý folikül sayýsýnýn yaþa baðlý olarak da azalmasý, buna baðlý olarak overlerden yetersiz östrojen ve progestron üretimi menstruasyonun sonlanmasýna neden olan hormonal faktörlerdir. Sonuç olarak kadýn vücudunun baþlýca üreme hormonu olan östrojenin azalmasýnýn her kadýný farklý þekilde etkileyen çeþitli semptomlara neden olduðu gösterilmiþtir. Vazomotor, ürogenital, psikolojik, nörolojik, kardivasküler sistem semptomlarý ayrýca osteoporoz semptomlardan baþlýcalarýdýr. Oksidatif stres, yaþlanma sürecinde önemli bir rol oynar ve vücudun antioksidan savunma mekanizmalarýný baskýlayan reaktif oksijen türleri gibi serbest radikallerin aþýrý üretiminden kaynaklanýr. Postmenopozal dönemde azalan östrojen yüksek oksidatif stres ile iliþkilendirilmiþtir. Östrojenin fenolik yapýsýndan dolayý antioksidan etki gösterdiði bilinmekle birlikte süperoksit dismutaz (SOD), glutatyon peroksidaz (GPx) ve katalaz gibi antioksidan enzimlerin iþlevini modüle ederek antioksidan aktivite saðlayabilir. Bununla birlikte östrojen metabolitlerinin konsantrasyonu ve kimyasal yapýsý östrojenin antioksidan veya pro-oksidan etkiye sahip olup olmayacaðýný belirler. Yüksek konsantrasyonlarda östrojen DNA’nýn guanin bazlarýnýn 8-hidroksilasyonunu inhibe ederek antioksidan etki gösterirken; düþük konsantrasyonlarda yapýsý katekol içerdiðinde pro-oksidan benzeri etkilere sahiptir. Çeþitli çalýþmalar; postmenopozal sendromlarla östrojen kaybý sonucu oluþan eksik antioksidan savunma durumunun iliþkili olduðunu göstermiþtir. Postmenopozal kadýnlar üzerinde yapýlan çalýþmalarda pro-oksidan biyobelirteçler olan 4-hidrosinenal(4-HNE), malonaldehit(MDA), oksitlenmiþ-LDL postmenopozal kadýnlarda anlamlý derecede yüksek bulunurken; GPx postmenopozal kadýnlarda anlamlý derecede düþük bulunmuþtur. Bu çalýþmalarda elde edilen kanýtlara dayanarak, hormon replasmaný ve antioksidan takviyesi, postmenopozal sendromlarýn tedavisi ve önlenmesindeki etkinlikleri ve güvenilirlikleri açýsýndan araþtýrýlmýþtýr.
Anahtar Kelimeler: postmenopozal sendrom, antioksidan, oksidatif stres, östrojen
|