B kompleks vitaminleri, nörotransmitter üretimindeki rolleri göz önüne alýndýðýnda enerji, beyin fonksiyonu ve ruh modülasyonunu etkilemede güçlü biyolojik etkilere sahiptir. Nörotropik B vitaminleri olarak adlandýrýlan B1, B6 ve B12 vitaminlerinin ise, nöronlarýn ve glia hücrelerinin enerji metabolizmasý, DNA ve RNA sentezi/onarýmý, genomik ve genomik olmayan metilasyon, nörokimyasal ve dopaminerjik ve serotonerjik nörotransmitterlerin sentezine katýlarak biliþsel iþlev üzerinde doðrudan bir etkiye sahip olduðu bilinmektedir. Dolayýsýyla, hem merkezi sinir sisteminin hem de periferik sinir sisteminin saðlýðý açýsýndan nörotropik B vitaminleri önemli rol oynar. Bu derlemede, güncel bilgileri dikkate alarak nörotropik B vitaminlerinin nörolojik süreçleri modüle edebileceði biyokimyasal yolaklarý açýklamak ve yapýlan araþtýrma sonuçlarýný sunmak amaçlanmýþtýr. Literatüre göre; B1 vitamini, glikoz metabolizmasýnda, nöronlarýn membran fonksiyonunun sürdürülmesinde ve miyelin ve çeþitli nörotransmitterlerin (özellikle asetilkolin ve serotonin) sentezinde rol oynayarak beyin fonksiyonuna etki eder. B6 vitamini, özellikle L‐DOPA’dan dopamin, 5-Hidroksitriptofandan serotonin ve glutamattan gama aminobutirik asit (GABA) gibi nörotransmiterlerin sentezindeki önemli iþlevi ile bilinmektedir. B12 vitamini ise özellikle miyelinin sentezinde ve B6 vitamini ile birlikte metionin döngüsünde önemli iþleve sahiptir. Homosisteinin yüksek düzeylerinin beyin fonksiyonu üzerindeki zararlý etkilere sahip olduðu düþünülen mekanizmalar arasýnda oksidatif stresin artmasý, metilasyon reaksiyonlarýnýn inhibisyonu, DNA'da hasarýn artmasý ve onarýmýnýn düzensizliði ve hücre ölümüne yol açan nörotoksisite bulunmaktadýr. Nörotropik B vitaminleri hakkýndaki güncel bilgileri göz önüne alarak, sinir sisteminin birçok farklý yolunda, özellikle periferal nöropati tedavisindeki kombine kullanýmlarýnda biyokimyasal bir sinerji oluþturduklarý sonucuna varýlmýþtýr. Gelecekteki klinik çalýþmalarda B vitaminlerini hem periferik nöropatiler hem de birçok nörolojik bozukluk için terapötik ve nöroprotektif bir yaklaþým olarak düþünmeye baþlamak önemlidir.
Anahtar Kelimeler: Nörotropik B vitaminleri, Nörotransmitter, Sinir Sistemi
|