Metabolik sendrom; Uluslararasý Diyabet Derneði tarafýndan yüksek bel çevresi bulgusuna ek olarak; açlýk kan þekeri, trigliserid, kan basýncý yüksekliði, HDL kolesterolün düþüklüðü bulgularýndan en az iki durumun bir arada olmasý olarak tanýmlanmýþtýr. Diyabet ve kardiyovasküler hastalýklarýn geliþim riskini arttýran bu komorbiditenin tedavisinde farmakolojik tedavilerin yaný sýra yaþam tarzý deðiþikliðinin sürdürülebilmesi oldukça önemlidir. Aralýklý açlýk diyetleri dini veya kültürel olarak her ne kadar geçmiþi çok eskilere dayansa da; 2016 yýlýnda Japonya bilim insaný Yoshinori Ohsumi ve arkadaþlarýnýn açlýk durumunun bilimsel yararýný kanýtlamasý ve Nobel ödülü kazanmasýndan sonra bilim dünyasýna bu diyet ile alakalý bilimsel çalýþmalar ivme kazanmýþtýr. Aralýklý açlýk diyetleri; dini açlýk diyetleri, alternatif gün açlýðý ve zaman sýnýrlý beslenme olarak sýnýflandýrýlabilir. Temel prensipte en az 12 saat veya daha uzun süre boyunca gýda alýmýnýn sýnýrlanmasý vardýr. Alternatif gün açlýðýnda en sýk kullanýlan yöntem 5:2 modeli; haftanýn 2 günü kýsýtlý enerji alýmýný(500 kkal veya altý), 5 günü normal beslenme þeklidir. Dini açlýklar; ramazan orucu gibi belirli vakitlerde gýda ve sývý alýmýnýn olmama durumudur. Zaman sýnýrlý beslenme ise; üzerinde en fazla klinik çalýþmanýn yapýldýðý ve bilimsel kanýtlar ortaya sunulduðu açlýk diyetleridir. En bilinen yöntemi 16:8 modeli; 16 saat açlýk ve 8 saatlik yeme periyodudur. Zaman sýnýrlý diyetler ile yapýlan araþtýrmalarda sýklýkla açlýk periyodunda su, çay, kahve, bitki çaylarý, mineralli sular gibi kalori deðeri olmayan içecekler serbest býrakýlmýþtýr. Yapýlan literatür araþtýrmasýnda doðrudan aralýklý açlýk diyetinin metabolik sendrom üzerine etkisine yönelik bir çalýþmaya rastlanmamýþtýr. Ancak obez ve hafif þiþman gruplarda yapýlan insan çalýþmalarýnda 4-6-8-12 hafta süresince aralýklý açlýk diyeti uygulamasýnýn açlýk kan þekeri, insülin direnci, HbA1C, trigliserid, HDL, LDL, tansiyon deðerlerinde anlamlý düþüþler saðladýðýna dair bilimsel kanýtlar yer almaktadýr. Sonuç olarak metabolik sendromlu hastalarda 16:8 modeli aralýklý açlýk diyetinin etkinliðinin kanýtlanmasý için uzun süreli kohort çalýþmalara ihtiyaç vardýr.
* Bu özet Uzman Diyetisyen Yasemin Kunduracý’nýn Doktora Tez Çalýþmasýndan türetilmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Metabolik Sendrom, Aralýklý Açlýk Diyeti, Zaman Kýsýtlý Beslenme
|