Menopoz kadýnlarda yaþ ilerledikçe zaman içinde geliþen, psikolojik, fiziksel ve fizyolojik birçok etkisi olan bulunan ve yaþam kalitesini etkileyen doðal bir süreçtir. Overlerin görevini yerine getirememesi ve amenore durumunun 12 ay kadar sürmesi, sonrasýnda yumurta atýmýnýn gerçekleþmemesi durumunda bireyler menopoz tanýsý almaktadýr.
Kadýnlarda istisnalar olsa da ortalama ayný yaþ aralýklarýnda görülmektedir. Türkiye’de kadýnlarýn 46 ile 49 yaþ aralýðýnda menopoza girdiði, Dünya’da ise 50 ile 52 yaþ aralýðýnda menopoza girdiði yapýlan araþtýrmalarla belirlenmiþtir.
Menopozda ani ruh durumu deðiþimleri, üriner sistem bozukluklarý, gece uyku bozukluklarý ve terleme, kemiklerde yoðunluk kaybý, aðýrlýk artýþý, azalmýþ cinsel istek, kardiyovasküler rahatsýzlýklar ve vazomotor semptomlar görülebilmektedir.
Menopoz sonrasýnda görülen problemler ve menapozun yol açtýðý semptomlarda fitoöstrojen tüketimi fayda saðlayabilmektedir. Fitoösterojenler östrojen reseptörüne baðlanan ve östrojen agonistleri veya antagonistleri olarak iþlev görebilen bitki kaynaklý östrojenlerdir. Çeþitli fizyolojik etkileri nedeniyle fonksiyonel gýda olarak kabul edilmektedir. Fitoöstrojenler, kimyasal yapýlarýna göre altý gruba ayrýlmaktadýr. Temel gruplarý izoflavonlar, kumestanlar, stilbenler ve lignanlardýr. Soya ve soya bazlý gýdalar, keten tohumu, baklagiller, sebze ve meyveler, ve tam tahýllar, yeþil fasulye, süt ve süt ürünlerinde bulunmaktadýr.
Fitoöstrojenler menapozda kardiyovasküler hastalýk, obezite, metabolik sendrom, tip 2 diyabet, nörolojik fonksiyon bozukluklarý, meme kanseri, prostat kanseri, baðýrsak kanseri ve diðer risklerin azalmasýyla iliþkilidir.
Menapozun yol açtýðý olumsuz sonuçlarý en az indirmek, semptomlarý yönetmek ve yaþam kalitesini arttýrmak için fitoöstrojen tüketimi oldukça yararlýdýr, doðal ve etkili sonuç saðlayabilmektedir. (ORCID ID: 0000-0002-7361-2046, 0000-0002-1990-6465)
Anahtar Kelimeler: fitoöstrojen, menapozda beslenme, menapoz semptomlarý, östrojen hormonu
|
